Streek van de week: een mislukt experiment

Laat varen alle hoop, gij die hier binnentreedt. Als de stad Nieuwegein ooit nog een slogan zoekt, dan zou deze vrolijke frase uit De goddelijke komedie niet misstaan. Het betonnen bolwerkje onder Utrecht heeft weliswaar twee fraaie, historische kernen, maar die creëren in de praktijk vooral een enorm contrast dat de desolaatheid van de vele kilometers aan rijtjeshuizen extra benadrukt.

Nieuwegein is een afschuwelijk experiment uit de jaren zestig. Complete gezinnen werden door de overheid in fantasieloze hokjes gepropt. Een machinaal proces om mensen te produceren wiens bestaan nergens terug te vinden is buiten macro-economische spreadsheets van de overheid. Een grondstof, netjes opgeborgen in de arbeidsurenfabriek die Nieuwegein heet. Dat levert een halve eeuw later een stad met ruim 60.000 inwoners op die niet van elkaar te onderscheiden zijn. Ze praten hetzelfde, vinden hetzelfde, kleden zich hetzelfde.

Lopendebandmensen

Soms komen de Nieuwegeiners buiten hun hokje. Zo kunnen ze op de fiets naar Houten, een soortgelijke mensenfabriek. Dan fietsen ze over de A27, langs een 360 meter lang windscherm voor fietsers. En dat vinden ze doodnormaal. Maar dat is het niet. Hans Wouterse uit Houten vroeg het AD hoe het eigenlijk zat met dat windscherm. Blijkbaar werd dat daar voor zo'n 400.000 gulden neergezet in 1995. Het was een experiment, 'Proefproject Beschut Fietsen'. Een pilot. Uitvogelen of fietsers bij beklimming van het viaduct behoefte hadden aan wat minder tegenwind. Zo hoopte de overheid de lopendebandmensen aan te moedigen om al fietsend gezond te blijven. Dan kunnen ze wat langer mee en dat is beter voor de economie.

21 jaar later staat het scherm er nog, maar of er ooit nog 'fietswetenschappelijke metingen' verricht worden? 'Het staat er vermoedelijk nog, omdat niemand het heeft weggehaald,' laat het Fietsberaad in Utrecht aan het AD weten. In 1996 trokken onderzoekers de conclusie dat het scherm weinig effect had. Er was wel enig voordeel, maar dat merkte niemand echt op. Bovendien bleek uit het onderzoek dat de wind nog weleens wil draaien, wat onhandig is met zo'n scherm. Verder voelden sommige fietsers zich 'opgesloten'.

Geen nieuwe wind

En zo fietsen de Nieuwegeiners al twintig jaar langs een gefaald experiment, en niemand die ooit aan de bel trok over waarom dat ding er na al die tijd nog stond. Als je in een uitzichtloze stad als Nieuwegein woont, word je vroeg of laat immuun voor gevoelens van opsluiting. Het mag dan wel de plek zijn waar de wetenschap ontdekte dat de wind draait, maar in Nieuwegein waait er nooit een nieuwe wind. De vraag is daarom ook niet waarom dat windscherm er als mislukt experiment na al die jaren nog altijd staat, maar waarom Nieuwegein nog niet in z'n geheel platgewalst is. Het grootste, mislukte experiment van Nederland.