‘Als de leugens te groot en met te veel zijn, is de leugenaar de sjaak’

Politici zijn leugenaars. Sowieso, allemaal, stuk voor stuk. Het zijn immers mensen. Vanaf een jaar of twee kan een kind jokken en ik moet de eerste man, vrouw of non-binair nog tegenkomen die daar op latere leeftijd volledig mee uitgescheeën is. Taalfilosofisch gezien kun je je zelfs afvragen of het wel mogelijk is je bek open te trekken en meer dan drie woorden te zeggen zonder te liegen, want elk ‘waargebeurd’ verhaal dat je vertelt, is een gekleurde samenvatting van wat zich daadwerkelijk heeft afgespeeld. Het ene detail vermeld je wel en wordt zo betekenisvoller, het ander laat je ongenoemd en heeft voor de toehoorder dus nooit bestaan. Zo verdraai je de boel, niet eens uit snode opzet, maar zonder het zelf door te hebben, uit schuldeloos onvermogen. Woorden schieten per definitie tekort.

Nu zijn politici zich natuurlijk terdege bewust van dit mechanisme. Behendig laten ze je door aandikken en weglaten de werkelijkheid op zo’n manier zien, dat jij denkt: verdomd, die knakker (m/v) heeft gewoon hartstikke gelijk! Soms kun je, om je relaas extra kracht bij te zetten, tussen neus en lippen door ook nog een regelrecht verzinsel van het type ‘het is weliswaar niet gebeurd, maar het had gebeurd kúnnen zijn’ toevoegen. Zorg dan wel dat het niet valt na te trekken/factchecken, anders ga je voor gaas (waarvan de voorbeelden legio zijn, maar de leukste toch wel Halbe ‘Rubbing Elbows with Putin’ Zijlstra blijft).

Dat gelieg wordt pas een probleem als het iemand schaadt, of als het uitkomt. In het eerste geval omdat mensen verneuken niet tof is, in het tweede omdat de verteller van de leugen opeens bekendstaat als leugenaar. Ja, een ieniemienie leugentje of twee willen we nog wel door de vingers zien. Hij die zonder zonde is enzovoorts. Maar als de leugens te groot en met te veel zijn, is de leugenaar de sjaak. Zelfs wanneer hij de waarheid spreekt, zal hij niet meer worden geloofd. En als je een land bestuurt, zoals onze demissionaire minister-president, dan is het toch wel fijn dat als jij zegt: ‘Jongens, het gaat verschrikkelijk hard regenen,’ dat de bevolking dan denkt: nou, als hij het zegt, dan zal het wel zo wezen, ik pak snel m’n paraplu!

Maar voor Rutte gaat die vlieger dus niet meer op. Als hij zegt: ‘Het gaat regenen,’ denkt iedereen: gelul. Al zijn we al tot op onze onderbroek doorweekt. ‘Nee joh, het gaat niet regenen. Dat kan hij nou wel zeggen, maar dat is allemaal bullshit, want Mark is een leugenaar.’ Hij heeft de schijn terecht tegen en als hij echt denkt dat hij nu opeens met z’n ‘radicale’ ideeën over ‘transparantie en dualisme’ het wantrouwen jegens de politiek weg kan nemen, is dat een leugen waar alleen hijzelf nog instinkt.