Bert Kuizenga: 'Ik heb Philip Freriks nooit als voorbeeld gezien'

Laatbloeiertje, die Freriks?

Nou, deze bejaarde boterbloem gaat al een behoorlijke tijd mee op tv, maar gek genoeg groeit hij er op zijn oude dag nog steeds beter in. Van 1996 tot en met 2009 was hij nieuwslezer bij het NOS Journaal en dus vrijwel dagelijks in onze huiskamers te zien. Het nieuws voorlezen was niet bepaald een job die hem paste als een jas. Freriks stond bekend om zijn getongworstel met de autocue en brak zijn kaken geregeld over buitenlandse steden, lange zelfstandige naamwoorden en namen van internationale politici. Dollars verwisselde hij met euro’s en toen een weerman een foto van een veld paardenbloemen liet zien, noemde Freriks die boterbloemen. Al gauw verdiende Freriks de bijnaam Philip de Hakkelaar. Opmerkelijk genoeg overkwamen hem die versprekingen zelden tot nooit bij het voorlezen van het Groot Dictee der Nederlandse Taal, dat hij tussen 1990 en 2016 met verve verzorgde. Freriks zelf denkt achteraf dat zijn slordigheden bij het Journaal te maken hadden met zijn tweetaligheid; monsieur Philip woont namelijk al sinds 1965 in Parijs en is getrouwd met een Franse kunstenares.

Waarom is hij zo succesvol als presentator van De slimste mens?
Allereerst is het natuurlijk een zeer goed format. Afgekeken van België, wilde producent Skyhigh TV het tien jaar geleden ook weleens hier proberen. Eerst maar eens voor één seizoen en dan met Humberto Tan, maar die was niet beschikbaar. Tweede keus Freriks bleek een schot in de roos. Zijn chemie met die andere tv-dinosaurus, enfant terrible Maarten van Rossem, is ijzersterk. Freriks is helemaal in zijn element in deze spelshow voor intelligentsia, die sinds kort op NPO 1 wordt uitgezonden, met een nieuw decor. De eerste aflevering trok meteen 1,9 miljoen kijkers. Al geeft Freriks aan dat de opnamedagen zwaar zijn; deze kijkcijfers verzachten ongetwijfeld alles.

Wat vindt Philip Freriks van zichzelf?
‘Na zo’n opnamedag ben ik gesloopt, ik ben voortdurend aan het lullen.’

Wat vinden wij van Philip Freriks?
Wie ondanks jarenlang gestotter bij het Journaal op z’n 78ste nog zo trefzeker kan lullen in een dagelijkse spelshow is geen ouwe lul, maar een bewonderenswaardige eindbaas.

Wat vinden anderen van Philip Freriks?

Charles Groenhuijsen - bijna-opvolger
‘Philip bewijst dat allerlei wetmatigheden bij televisie géén wetmatigheden blijken te zijn. Ik bedoel: twee ouwe mannen die een quiz doen, wie verzint dat? Het idee om dit programma te laten doen door twee van die oude heren, daaruit blijkt dat je op een heel curieuze manier van 1+1 dus 3 kunt maken. De slimste mens wordt door het duo op hoog niveau gemaakt en is bijzonder vermakelijk. Van Maarten hoorde ik dat er zelfs driekwart van zijn grappen en grollen uit wordt geknipt. Ik ben met mijn 68 ook ver over de uiterste houdbaarheidsdatum; in dat opzicht hebben Philip en Maarten ook wel een voorbeeldfunctie voor me. Ze zijn tien jaar ouder en werken nog steeds! In die zin lijken Philip en ik wel op elkaar; we zijn beiden vrijbuiters die je niet op een kantoor moet zetten. In 2006 zou ik Philip opvolgen bij het NOS Journaal. Het was een tijd waarin ik fulltime in de Verenigde Staten werkte, zeven dagen per week, bij nacht en ontij. Geregeld moest ik eerder wakker worden voor een verbinding met een ochtendshow. De hoofdredacteur van het Journaal zei echter dat er met mij niet viel samen te werken. Hij zat alsmaar achter mijn vodden aan omdat hij vond dat ik te veel schnabbelde. Toen maakte ik de fatale fout door te stellen dat ik die acties niet zo goed snapte en dat ik me altijd heb gehouden aan de regels van de schnabbel-ges-tapo. Ik werd op staande voet ontslagen in een gesprek van 30 seconden, ze zeiden dat ik mijn jas kon aanhouden toen ik binnenkwam. In de rechtszaal werd er van gemaakt dat ik hem had uitgemaakt voor nazi en tot overmaat van ramp bleek de kantonrechter ook nog Joods te zijn. Het opvolgen van Philip ging niet door, waardoor hij langer doorging. Ik kan er nu om lachen, maar destijds was het best traumatisch.’

Maarten van Rossem jurylid Slimste Mens
In het AD: ‘Wat ik weet van Philip Freriks? Dat hij een half jaar jonger is. Dat hij op avontuur is gegaan naar Parijs. Dat zijn familie bij het spoor werkte. Hij was zelf slaapwagenconducteur. Hij heeft zijn liefde in Frankrijk gevonden. Is stap voor stap correspondent geworden. Bij van alles en nog wat. En ten slotte is hij nieuwslezer geworden. Overigens had hem ik voor De slimste mens nog nooit ontmoet.’

Bert Kuizenga collega - dicteelezer
‘Inderdaad, tijdens de Wereldhavendagen in Rotterdam heb ik ooit het Rotterdams Havendictee voorgelezen in het Stadhuis van Rotterdam. Of ik me een soort Philip Freriks voelde? Haha, totaal niet. Als presentator is het nooit goed om een ander na te doen. Ik heb hem nooit als voorbeeld gezien, ken hem vooral van het Journaal, hij was daar een begrip. Geweldig dat hij op latere leeftijd nog zo’n succes heeft met De slimste mens. Ze onderscheiden zich van de Belgische variant, die vooral om humor draait. In Nederland is het wat ouderwetse tv, die wel heel erg aanslaat bij de mensen. Het succes schuilt ’m in de gewoonheid. Knullig is niet het juiste woord, maar de dialogen die de heren met elkaar voeren, daarvan zou je bij anderen zeggen: wat een gênante boel. Maar bij Philip en Maarten accepteer je het, omdat het ook wel weer heel grappig is: veel van hun gesprekjes bloeden namelijk dood. Ik mag er graag naar kijken, ik zit er elke avond voor.’

Francis van Broekhuizen - deelnemer De slimste mens
‘Ik ken Freriks zelf omdat ik kandidaat was in De slimste mens; ik heb in de zomer van 2022 ook meegedaan aan de All Stars-versie. Philip heeft een eigen manier van praten en presenteren, ook altijd met veel versprekingen. Er moet geregeld een vraag opnieuw worden opgenomen omdat hij weer van alles door elkaar haspelt, maar wel altijd met humor. Hij is gewoon een chique heer. Ik vind hem heel erg leuk.’