Iconische foto's en het échte verhaal erachter

Een goede nieuwsfoto spoort altijd aan om méér te willen weten. Oké, je ziet wat je ziet. Maar wat ging er aan het beeld vooraf? Houdt het verhaal op bij die fractie van een seconde, dat enkele beeld dat zich, via kranten wereldwijd, nestelde in ons collectieve geheugen? Of is er wellicht meer dat we moet weten? Soms wel. Twaalf foto’s die nóg meer aan kracht winnen als je het volledige verhaal achter de foto kent.

1. The Beatles: dan maar Ali

Miami Beach, Florida. Februari 1964. Zowel de Beatles als Cassius Clay zijn in de stad. De Britse band is er voor een optreden in de Ed Sullivan Show. De 22-jarige bokser maakt zich op voor het titelgevecht met wereldkampioen Sonny Liston. De Beatles - op wereldtournee, maar nog niet al te bekend in de Verenigde Staten - zijn op zoek naar wat extra publiciteit. Daarom willen ze graag met wereldkampioen Sonny Liston op de foto. Nee, niet met Cassius Clay. John Lennon noemt hem schamper ‘die gast met die grote bek die toch gaat verliezen’.

Echter, Liston heeft geen zin. Dus blijft voor de Beatles, als troostprijs, zijn uitdager over. De ontmoeting wordt geregeld. Maar Clay laat die dinsdag op zich wachten. Dat zet kwaad bloed bij de Beatles. Na meer dan een uur duimendraaien, besluiten de vier de kleedkamer te verlaten. Maar de deur blijkt op slot. Wat krijgen we nou? John, Paul, George en Ringo bonken op de deur. Niets. Verbaasd kijken ze elkaar aan. Dan zwaait de deur alsnog open. De 1,91 meter grote Clay vult de deuropening. Brede grijns: ‘Kom heren, laten we wat geld gaan verdienen!’

Die opmerking verzacht de ergernis enigszins. De shoot verloopt vlotjes. De foto waarop de bandleden als dominostenen lijken om te vallen na een punch van Clay, wordt het bekendst. Maar het wederzijds respect blijkt niet al te groot. Na afloop vraagt de bokseraan een journalist: ‘Zeg, wie waren die mietjes eigenlijk?’ De bokser blijkt de vier muzikanten helemaal niet te kennen. Maar omgekeerd net zo. Ringo Starr zet vlak voor de match al zijn geld op Liston. Fout gegokt, want we weten allemaal hoe dat afliep: Clay won en werd wereldkampioen. Enkele weken later veranderde hij zijn naam in Muhammad Ali. En de Beatles? Die bleven trouw aan Sonny Liston. Drie jaar later, in 1967, prijkte zijn beeltenis zelfs (helemaal links) op de iconische hoes van de elpee Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band.

2. De tong van Einstein

Princeton, 14 maart 1951. Albert Einstein is die dag jarig, hij wordt 72. ’s Avonds zwermen, na afloop van het feest, tal van persfotografen om de wachtende limousine. Op de achterbank zit de wereldberoemde natuurkundige, ingeklemd tussen zijn collega Frank Aydelotte en diens vrouw. Einstein kijkt stoïcijns voor zich uit. De fototoestellen klikken. Af en toe mompelt hij:

‘Zo is het wel genoeg, heren...’ Maar niemand die luistert. Pas wanneer alle aanwezige paparazzi hun kiekjes hebben geschoten, stapt fotograaf Arthur Sasse naar voren. ‘Professor?’ vraagt hij beleefd, ‘lacht u alstublieft eens voor uw verjaardagsfoto?’ Dan gebeurt het. Vliegens- vlug steekt Einstein zijn tong uit. Waarschijnlijk dacht hij de fotograaf te snel af te zijn, maar de flits is hem voor. De foto vangt Einstein als het excentrieke genie dat is. Sasse is sportief en stuurt de natuurkundige enkele afdrukken. Daarop staan ook de andere twee inzittenden. Einstein besluit de foto’s bij te snijden, zodat alleen zijn hoofd erop staat. Dan kan hij die als ansichtkaart versturen. Lachen man! Eén daarvan ondertekent hij als dank. Die is bestemd voor de fotograaf, die zo beleefd om een foto vroeg. De rest verstuurt hij naar vrienden, meestal met op de achterzijde het bijschrift: ‘De uitgestoken tong weerspiegelt mijn politieke opvattingen.’ De ondertekende foto wordt uit- eindelijk in 2009 geveild voor ruim 74.000 euro. Een recordbedrag. Maar het is dan ook het origineel van dé foto van Einstein, die door de jaren heen op miljoenen posters, wenskaarten en T-shirts is beland.

3. De #MeToo-matroos

Dinsdag, 14 augustus 1945. Zojuist is bekend dat de capitulatie van Japan een feit is. De Tweede Wereldoorlog is voorbij. Direct breken overal in de Verenigde Staten spontane volksfeesten uit. Zo ook op Times Square. Een van de duizenden aanwezigen is fotojournalist Alfred Eisenstaedt. Hij baant zich een weg door de mensenmassa, op zoek naar foto’s. Dan valt zijn oog op een dronken matroos die zijn kant op waggelt. De onverlaat grijpt elke vrouw die hij te pakken krijgt en kust ze allemaal. Wat verderop ziet Eisenstaedt een in het wit geklede verpleegster. Ze lijkt wat verdwaald. Hij zoomt in op haar. En wat hij hoopt, gebeurt. Zonder al te veel plichtplegingen trekt de matroos de vrouw bruusk naar zich toe en zoent haar vol op de mond. Eisenstaedt drukt af, helemaal in zijn nopjes met het beeld. Het contrast tussen de donker geklede matroos en de maagdelijk witte verpleegster geeft de foto extra impact.

Pas jaren later wordt de identiteit van de twee personen op de foto achterhaald. De vrouw is naar alle waarschijnlijkheid mondhygiëniste Greta Zimmer Friedman. In 2005 vertelt zij tegen een journalist: ‘Het was niet mijn keuze om gekust te worden. Die matroos kwam gewoon op me af en greep me. Hij was erg sterk. Ik kuste hem niet. Hij kuste mij.’ De matroos is George Mendonsa. Over het zoenen van een wildvreemde vrouw zegt hij: ‘Ik had nogal wat gedronken die dag en ik beschouwde haar als een van de troepen - ze was een verpleegster.’

Pas na het interview met Greta begint de samenleving de foto anders te zien. Niet langer als romantisch beeld, maar als een vorm van seksueel geweld. Volgens sommigen zelfs een openbare, blijkbaar genormaliseerde aanranding. Hoe dan ook, Greta en George zagen elkaar sindsdien nog twee keer. De laatste keer was in 2012, precies 67 jaar na de kus. Greta Friedman overleed in 2016, op 92-jarige leeftijd. George Mendonsa stierf in 2019, twee dagen voor zijn 96ste verjaardag. Een dag na zijn dood werd in Florida een standbeeld van de iconische foto beklad met de leus #MeToo.

Beniewd naar nog meer platen en z'n verhaal? Je leest 't via Blendle of in de nieuwste Revu. Zo lees je onder andere meer over het verhaal achter de foto's van Sophia Loren en Jayne Mansfield. En kom je achter het verhaal van de elf bouwvakkers die lunchen op 250 meter hoogte.