In de ban van Prinz Putsch: Duitsland ontsnapte aan een staatsgreep

De prins droeg een tweedjasje met rode ruiten toen hij op 7 december 2022 in zijn Frankfurtse villa werd gearresteerd. Hij zag eruit alsof hij ging jagen op wilde zwijnen in een nabijgelegen woud of een afspraak had op de herensociëteit voor mannen uit de allerhoogste klasse. Grote bel cognac erbij, dozen sigaren op tafel en dan maar praten over vrouwen, sportwagens, succes en fortuin. Zijn naam: Heinrich VIII Reuß, 71 jaar.

Zijn dunne witgrijze haar was van achteren iets te lang waardoor het licht omhoog krulde. Zijn ribfluwelen broek paste bij een aristocraat zoals hij. Om zijn gerimpelde nek zat een kleurrijk sjaaltje, iets te hip voor een bejaarde. Hij had een medicinaal mondkapje op, wat weer niet bij de arrestant leek te passen. Prins Reuß geloofde in vele complotten, maar hij denkt niet dat covid slechts een griepje was. Het overgrote deel van zijn aanhangers vindt dat wel.

Het was woensdagochtend. Gewapende agenten van het Bundeskriminalamt marcheerden in rijen van drie naar de villa van prins Reuß. Hun gezichten waren verborgen door bivakmutsen, op hun zwarte uniformen stond POLIZEI. Een veel langere rechercheur pakte de prins met zwarte leren handschoenen vast en duwde hem door ijzeren hekken. Duitsland heeft strenge privacywetten. Achternamen van verdachten mogen niet worden genoemd en daarom werd de hoofdverdachte in de aanklacht en het persbericht aanvankelijk aangeduid als ‘Heinrich XIII P. R.’ Dat was erg zuiver, maar ook een beetje mal: journalisten hadden meteen door om wie het ging. Dat werd extra makkelijk door de foto die werd verspreid: Heinrich 8 Prins Reuß in handboeien, slechts een beetje onherkenbaar omdat hij dat mondkapje droeg.

Volgens een journalist van de Frankfurter Allgemeine was de verdachte de Kopf der Reichsbürger-Terrorzelle, het hoofd van de Reichsbürger-terreurcel. Hij wilde een staatsgreep in Duitsland plegen, de aanklager omschrijft hem als Rädelsführer, ringleider, van de groep die de coup wilde plegen om een vorstendom te stichten. Tabloid Bild pakte uit door hem de Terror Prinz en Prinz Putsch te noemen.

Wie was de verdachte, waarom moest hij mee? Vooral Bild kwam snel met feiten en context. Prinz Putsch is een Verschöringsglaubige (samenzweringsgelovige) die de huidige Duitse staatsvorm niet erkent. Hij adoreert Trump, Poetin en Le Pen, haat Merkel, Joden en de islam en hij vindt de Duitse Bondsdag een nepparlement. Zijn officiële baan: makelaar en hij kon voor een absurd hoog uurloon worden ingehuurd door bedrijven als consultant. Zijn bedrijf heette Büro Prinz Reuss. Geïnteresseerden konden contact opnemen via bpr@prinz-reuss.eu.

Allemaal Heinrichs

Zijn biografische achtergrond werd vol fijne details beschreven. Het Adelshaus Reuß ontstond in de 12de eeuw. Alle mannelijke leden van het Huis Reuß heten Heinrich. De vermeende couppleger Heinrich Reuß VIII werd in 1951 geboren. Zijn vader Heinrich VII is getrouwd met prinses Woizlawa Feodora Reuß, die jaren bij een sekte zat. Heinrich VIII wilde nooit echt deugen en bleef lang vrijgezel, maar trouwde in 1989 tot opluchting van zijn ouders een vijftien jaar jongere Iraanse nobelvrouw: Susan Doukht Jalali. Ze schonk hem een zoon, hij noemde hem natuurlijk Heinrich en voegde er na wat telwerk IX aan toe.

Hun eerste en enige dochter kreeg de naam Elena en bleek het syndroom van Down te hebben. Heinrich liet de opvoeding volledig over aan zijn vrouw, er ontstonden ruzies en prinses Susan Reuß uit Teheran scheidde van haar man. De prins kreeg al snel een nieuwe vriendin: Vitali. Ze komt uit Rusland en is veel jonger. Volgens Duitse veiligheidsexperts regelde ze ontmoetingen met Russische diplomaten voor haar man en ze fantaseerden over een nieuw Duits regime met Prinz Putsch als staatshoofd.

Zijn furieuze woede tegen de Duitse staat ontstond in 1990. Zijn familie had huizen en land in het voormalige Oost-Duitsland, maar de leden van Huis Reuß werden in de jaren vijftig onteigend door de communisten. Na de val van de Berlijnse Muur eisten prins Reuß en andere familieleden hun bezittingen terug. Duitse politici konden of wilden niet helpen en ook prins Reuß raakte veel kwijt. Hij sleepte zijn vijanden voor het gerecht, maar verloor. Volgens kennissen veranderde hij hierna in een extreem boze witte adelman. De machthebbers van de Bondsrepubliek treiterden hem en haalden daar plezier uit. In de zeer nabije toekomst zou hij wraak nemen.

In januari 2019 brak prins Reuß door als idool van extreemrechts. Hij reisde die maand naar Zürich om een toespraak te houden op het Worldweb-Forum, een conferentie over technologie en wetenschap. Hij mocht speechen op het grootste podium en droeg een oogverblindend geel jasje, een opengeknoopt overhemd en een donkere zonnebril. Hij begroette zijn publiek en vertelde in slecht Engels met een zwaar Duits accent dat adellijke heersers hun macht ten onrechte hadden verloren. Aristocraten zoals hij moesten weer een ouderwets grote rol in de politiek gaan spelen en hij schokte de aanwezigen door te fulmineren over de Joodse bankiersfamilie de Rothschilds en te raaskallen over ‘obscure financiële machten’ die oorlogen en revoluties hadden veroorzaakt.

Agenten van de geheime dienst gingen prins Reuß vanaf de herfst van 2021 intensief observeren. Was hij werkelijk een gevaar voor de staatsveiligheid?

Complotdenker

Vraag die steeds terugkeerde: wie profiteert daarvan? Het antwoord dat hij niet rechtstreeks gaf, maar wel bedoelde: ‘de Joden.’ Toehoorders begonnen te fluiten en ze joelden hem uit. Tientallen mensen stapten op en verlieten de zaal. Waarom was deze antisemitische complotdenker uitgenodigd? Na vijftien minuten was prins Reuß uitgeraasd. De mensen van de organisatie gingen diep door het stof en mompelden dat ze ook niet wisten dat de prins zulke denkbeelden had. Het was toen al te laat. Meer dan een half miljoen mensen zagen de toespraak via een livestream. Complottheoretici stuurden het filmpje aan elkaar door. Waarom kenden ze deze man nog niet? Duitsers moesten ontwaken en zich bevrijden van de elite vol eeuwig konkelende Joden. De prins kon helpen dat doel te bereiken.

Heinrich VIII Reuß reisde in de weekenden af naar Bad Lobenstein, een spadorpje met 6000 inwoners op drie uur rijden van Berlijn in de Oost-Duitse deelstaat Thüringen. De prins had dat huis na de val van de Muur moeten terugkopen van de Duitse staat. Hij richtte er een beweging op die hij Patriottische Unie noemde. Hij maakte plannen voor een putsch, een coup, en stelde een ‘raad’ samen die na de omwenteling het land zou besturen.

Hij adoreert Trump, Poetin en Le Pen, haat Merkel, Joden en de islam en vindt de Duitse Bondsdag een nepparlement

Prins Reuß had het meeste contact met Reichsbürger. Dat zijn extreemrechtse Duitsers die door corona nog radicaler werden dan ze al waren. Duitsland wordt volgens hen geleid door een elite van pedofielen en daarom mag er geweld worden gebruikt om de regering omver te werpen. Reichsbürger erkennen de overheid niet en daarom hoeven ze ook geen belasting te betalen. Ze hebben hun eigen paspoorten en hun auto’s zijn te herkennen aan zelfverzonnen kentekens. Joden, moslims en linkse mensen zijn volgens de Reichsbürger de voornaamste vijanden van het volk.
De prins gaf in 2021 de opdracht een vergulde piramide van tien bij tien meter te bouwen op zijn landgoed in Bad Lobenstein. Hij had geen vergunning, maar daar liet hij zich niet door tegenhouden en het was van groot belang dat het gebeurde. Radioactieve signalen zouden zo niet doorkomen en de geheime dienst kon hem dan niet afluisteren. In de kelder werden wapens en bommen verzameld. Vlak bij het jachtchalet begon het bos, waar Prinz Putsch en de Reichsbürger schietoefeningen hielden.

Tijdens bijeenkomsten werd er veel over de ‘deep state’ gesproken. De prins en de Reichsbürger worden als poppen bespeeld door een kwaadwillende elite. De Bondsrepubliek is een illegale creatie, een verzinsel, een schande die zo snel mogelijk moet worden hersteld. Duitsland zou dan herrijzen en even sterk als vroeger worden. Elektriciteitssystemen moesten worden vernietigd zodat mensen gaan panikeren. In het droomscenario zouden linkse en rechtse Duitsers de wapens tegen elkaar opnemen. De Reichsbürger waren er net als prins Reuß van overtuigd de steun van het Duitse leger te hebben. Daardoor hoopten ze op een frisse, vrolijke burgeroorlog die ze vrij eenvoudig zouden winnen. De grenzen moesten terug naar die van 1937 of, nog beter, die van 1871, toen Duitsland nog een keizerrijk was. Commando’s en elitemilitairen zouden het leger reorganiseren. Staatshoofd van het toekomstige vorstendom Duitsland: Heinrich Reuß VIII.

Schapen

In het begin waren de inwoners van Bad Lobenstein nog blij mee met de aanwezigheid van prins Reuß, het gaf hun spadorpje allure. Rond 2021 nam de aversie tegen Heinrich VIII en de Reichsbürger toe. Een lokale politicus vertelde een journalist van The New York Times dat de leden schreeuwden naar agenten en andere overheidsbekleders. Die schapen werkten voor een land dat niet bestond en ze zeiden: ‘Wij zijn geen Duitsers. Wij wonen niet in een Duitse staat.’

Journalist Peter Hagen van de Ostthüringer Zeitung hoorde in april 2021 voor het eerst dat er vreemde dingen in hun ooit zo saaie dorpje gebeurden. Aan muren hingen ineens posters waarin burgers werden opgeroepen zich verkiesbaar te stellen voor de Prins Reuß-verkiezingscommissie. Merkwaardigste aspect van deze zaak: er waren op dat moment helemaal geen verkiezingen. Hagen ging de prins en zijn volgers in de gaten houden. In een kamer van het stadhuis werd een lezing georganiseerd met als titel: ‘Een informatieavond over de Bondsrepubliek Duitsland GmbH’. Dit laatste was een afkorting voor: bedrijf met beperkte aansprakelijkheid. Wat werd hiermee bedoeld, wat waren dit voor mensen?

Een paar maanden daarna kregen inwoners van Bad Lobenstein steeds vaker brieven van de prins en zijn aanhangers in de bus. Er stonden zinnen in als: ‘Heeft u ook het gevoel dat er iets niet klopt in dit land? Weet u dat u eigenlijk geen enkel staatsburgerschap heeft, dat u statenloos bent en geen rechten heeft?’ Ze moesten naar een website gaan en zich daar registreren als burgers onder het Huis Reuß, een verwijzing naar de adellijke tijd toen de familie van de prins zich zo openlijk mochten noemen.

Een politicus bracht een agent van de Duitse geheime dienst op de hoogte. Moesten de inwoners zich zorgen maken? Het antwoord: ‘We zijn al met de zaak bezig.’ Dat maakte het nog mysterieuzer, maar het stelde ook gerust: de autoriteiten onderschatten de Patriottische Unie niet. Het recente verleden had veel te vaak bewezen dat rechtse extremisten serieus moeten worden genomen. Het conservatieve parlementslid Walter Lübcke verdedigde een pro-immigratie-beleid en nam vaak stelling tegen extreemrechtse partijen als Pegida en de AfD. In juni 2019 werd hij doodgeschoten door een neo-nazi. Ander berucht voorbeeld: de Nationalsozialistischer Untergrund, een beweging die tussen 2000 en 2007 negen immigranten en een agent liet vermoorden.

Agenten van de geheime dienst gingen prins Reuß vanaf de herfst van 2021 intensief observeren. Was hij werkelijk een gevaar voor de staatsveiligheid? Snelle conclusie: ja. Het Rijksdaggebouw in Berlijn moest van hem worden bestormd. Zestien coupplegers zouden met wapens naar binnen gaan. Prinz Putsch en de Reichsbürger hadden goed gekeken naar de inval in het Capitool van 6 januari 2021 in Washington DC. Ze bestudeerden de beelden in de kelder van het jachtchalet in Bad Lobenstein en zouden de Amerikanen tonen hoe een geslaagde putsch moest worden uitgevoerd. Ook verdacht: de prins bracht twee keer een bezoek aan het Russische consulaat in Leipzig. Daar ontmoette hij Russische diplomaten. Wat bespraken ze? Volgens een woordvoerder van Vladimir Poetin helemaal niks.

Vijftig arrestaties

De plannen voor een coup werden steeds concreter. Er waren zelfs al data afgesproken. De eerste aanval op de Bondsdag moest half maart 2022 plaatsvinden, maar de coup ging op het laatst niet door. Prins Reuß en de Reichsbürger wilden het in september opnieuw proberen, maar ook dit keer werd het op het laatst uitgesteld. Op 7 december 2022 deden drieduizend agenten in elf deelstaten vanaf vijf uur ’s ochtends invallen op honderdvijftig adressen. Nooit eerder vond er zo’n massale antiterreuractie plaats in Duitsland. Er werden meer dan vijftig arrestaties verricht en er zaten ook vermeende complotteurs uit Oostenrijk en Italië tussen.

De grootste operatie was in Bad Lobenstein. Max Schwarz en Timm Reichert van persbureau Reuters stapten in hun auto’s en reden naar het spadorpje bij de Tsjechische grens. Bij een steile heuvel stonden negen politiewagens met agenten die onderzoek deden in het jachtchalet. Agenten hielden journalisten op afstand. Max Schwarz en Timm Reichert stelden inwoners van Bad Lobenstein vragen over de plannen van Prinz Putsch. Een kroegbaas met een Engelse bulldog vertelde dat hij het prima vond als er een coup zou komen, het werd eens tijd. Een gepensioneerde Oost-Duitser genaamd Klaus haalde zijn schouders op en bitste: ‘Ik heb andere problemen. Geld.’ De burgemeester van Bad Lobenstein had een andere visie op de Reichsbürger en de andere extremisten in zijn dorpje. Het kon toeristen angst aanjagen en de mensen in Bad Lobenstein hadden hun aanwezigheid nodig om geen armoede te lijden. Journalisten van Bild schreven met veel plezier tientallen artikelen over prins Reuß en zijn mensen en ze werden uitgelachen als complotdenkers, wappies en gekkies.

Prins Reuß zit momenteel al meer dan een jaar gevangen in een Frankfurtse cel. Hij heeft geen verklaring afgegeven en zwijgt

Een van de gearresteerden was een waarzegster/astroloog genaamd Hildegard Leiding. Ze was 68 jaar en woonde in een rijtjeshuis in het Hessense stadje Heppenheim. Buren noemden haar ‘uiterst vriendelijk en zeer begaan met vrede op aarde’. In Bild werd ze omschreven als een ‘Terroristin’, dat leek toch iets anders. Hildegard Leiding gaf seminars in kaartleggen en had naar eigen zeggen ‘bekende astrologen de geheimen van de astrologie geleerd’. Prinz Putsch had haar volgens Bild vast het ministerie voor de Toekomst beloofd. Een andere grap die Bild niet kon laten liggen: de helderziende had haar arrestatie overduidelijk niet zien aankomen. Volgende opzienbarende arrestant: Reichsbürger René R. uit het stadje Pforzheim in Baden-Württemberg. Hij was een tenor die Duitstalige liedjes kweelde op coronademonstraties en de ‘Pforzheimer Caruso’ werd genoemd. Wilde hij de Duitsers beter leren zingen?

Nog maar eentje dan: Frank H., een sterrenkok uit München en de schoonvader van de Oostenrijkse voetbalinternational David Alaba. Kop in Bild: Knast-Küche statt Kaviar! (Gevangeniskeuken in plaats van kaviaar!) Een neef genaamd Heinrich omschreef zijn neef Heinrich als een ‘verwarde oude man’ die het Huis Reuß ten schande had gemaakt.

Geheim leger

Elk nieuw feit werd door Bild op Bildiaanse wijze beschreven. Raadsleden voor de nieuwe regering werden alleen aangenomen als ze een astrologisch onderzoek hadden doorstaan en ze moesten ook een ‘mentaliteitstest’ ondergaan. Een complotdenker genaamd Marco van H. reisde op 27 mei 2022 vanuit het Zuid-Duitse Pforzheim naar Bad Lobenstein om te vertellen waarom hij een rol zou kunnen vervullen in de Patriottische Unie. Hij had naar eigen zeggen al veel goede dingen gedaan zoals kinderen die waren ontvoerd door pedofielen te bevrijden uit ondergrondse tunnels. Marco van H. handelde namens een beweging die hij ‘Alliantie’ noemde. Dat was een mondiaal opererend geheim leger met zowel aardse als buitenaardse strijders.

Een jaar na de Groß-Razzia (massa-arrestatie) wordt er veel minder om de vermeende coupplegers gelachen. Naast een astroloog, een topkok en een tenor waren er militairen, journalisten, artsen, agenten, juristen en rijke ondernemers bij de couppoging betrokken. Veiligheidsexperts namen de plannen van prins Reuß uitermate serieus. Dat kwam vooral door de mensen met wie hij het meest afsprak in zijn jagerschalet. Zijn voornaamste handlanger: een 69-jarige man die in de rechtbankpapieren Rüdiger von P. werd genoemd. Naast prins Reuß was hij de leider van de Patriottische Unie. Von P. had een eerbiedwaardige loopbaan achter de rug als luitenant-kolonel van het Duitse leger, maar hij radicaliseerde na zijn pensionering.

Een andere prominente extremist in de beweging van prins Reuß: zestiger Maximilian E., in de jaren negentig kolonel van de Duitse commando’s. Ook vijftiger Peter W. was net als Maximilian E. en Rüdiger von P. een hoge militair. Het was zijn taak andere mensen uit het ‘onwettige’ Duitse leger voor hun beweging te rekruteren en dat lukte verrassend goed. Peter W. overtuigde tientallen reservisten van hun denkbeelden en gaf overlevingscursussen in het woud bij Bad Lobenstein.

De bekendste helper van prins Reuß heet Birgit Malsack-Winkemann. Ze is 59 jaar, werkte jarenlang als rechter en had minister van Justitie moeten worden. Winkemann was lid van de radicaalrechtse partij Alternative für Deutschland en een parlementariër. Een paar maanden voor haar arrestatie leidde ze drie Reichsbürger rond in het Rijksdaggebouw. Een ex-commando filmde een ondergrondse ingang en een zaal waarin politici bijeenkwamen om te vergaderen. Winkemann had toegang tot de agenda van Bondsdag-vergaderingen en wist wanneer de belangrijkste politici zouden samenkomen en in welke zaal. Ze stelde documenten op met de schema’s en verstuurde de staatsgeheime informatie via Telegram.

Schaduw

Tientallen rechercheurs werden vrijgemaakt voor een operatie die Schatten werd genoemd, Schaduw. Ze vonden wapens, kogels, touwen, gouden en zilveren munten en honderdduizenden euro’s aan contant geld. Op telefoons werden plattegronden ontdekt van het Bondsgebouw. Op lijsten stonden namen van journalisten en politici die als vijand van het volk waren bestempeld en moesten worden gegijzeld. De prins en de Reichsbürger hadden ook een scenario verzonnen om aanwezige ministers vast te binden. Bondskanselier Scholz moest worden geëxecuteerd. Volgens Bild zou dit worden gefilmd en rechtstreeks op de Duitse televisie worden uitgezonden. Grote apotheose: de benoeming van Prinz Putsch tot de nieuwe Duitse Führer. Volgens een expert waren prins Reuß en zijn volgelingen ‘ongekend ver in hun planning’ en hij noemde hun organisatie ‘gestructureerd’. Duitsland was ternauwernood ontsnapt aan een ramp en hij vertelde een journalist van de tv-zender ARD: ‘Steeds meer Duitsers denken en handelen ondemocratisch en zijn bereid regeringsfunctionarissen aan te vallen. Dat is een nieuwe situatie in Duitsland.’

Prins Reuß zit momenteel al meer dan een jaar gevangen in een Frankfurtse cel. Hij heeft geen verklaring afgegeven en zwijgt. De officier van justitie heeft hem aangeklaagd vanwege ‘de oprichting, het lidmaatschap en het ondersteunen van een terroristische organisatie’ en daar kan nog een aanklacht bijkomen voor hoogverraad. Net als 68 andere verdachten zal hij zich binnenkort voor de rechter moeten verantwoorden. De processen zullen hoogstwaarschijnlijk in de vroege zomer van 2024 plaatsvinden in Frankfurt am Main, München, Stuttgart en andere Duitse steden. Het dossier bestaat uit 425.000 pagina’s. Volgens kenners wordt het ‘een van de langstdurende en meest complexe terreurprocessen uit de naoorlogse geschiedenis’.