Euson deed geen concessies

Dit is zeker niet het verhaal van de verzoening van de artiesten het land dat hij in de vorige eeuw definitief achter zich liet. Een voorpublicatievan het deze week verschenen boek 20 Jaar Top 2000.

Dit verhaal gaat over iemand die de spotlights definitief achter zich heeft gelaten. Die alleen nog contact heeft met een paar dierbaren, zorgvuldig geselecteerd door hemzelf. Ook zij hebben deze man, Julio Euson, al tientallen jaren niet gezien en hebben geen mogelijkheid gehad om de hand vast te pakken waarmee hij in zijn hoogtijdagen zoveel handtekeningen heeft gezet. Veel liefhebbers waren geroerd door zijn muziek en helemaal de manier waarop hij in 1971 Both Sides Now eigen maakte. Met die cover van Joni Mitchell komt Euson in Nederland eindelijk aan de oppervlakte. Hij heeft er hard voor moeten werken.

In de geschiedenis van Euson en Both Sides Now is een belangrijke rol weggelegd voor Herman van Veen. Herman hoefde namelijk alleen maar nee te zeggen. Harry Knipschild herinnert het zich als de dag van vandaag. In 1964 is Knipschild net zijn carrière begonnen als dj bij Radio Veronica en heeft hij zijn eigen programma Veronica, Rhythm & Blues Hop, maandagavond om 21.00 uur. Knipschild: ‘We kregen veel reacties van luisteraars. Een daarvan zei: “Doe eens iets met Julio Euson, een dienstmaatje van me.” Ik ben toen naar Den Haag gegaan. Daar hebben we een speciale opname voor mijn programma gemaakt.’

Knipschild houdt zijn programma tot 1972 draaiende, maar gaat ondertussen ook aan de slag bij platenmaatschappij Polydor. De satelliet van Knipschild pikt Euson regelmatig op. Knipschild: ‘Toen ik hem leerde kennen, werkte hij bij de PTT, maar alles draaide om muziek. Hij ging er echt voor. Otis Redding was zijn idool.’

Fluwelen stemgeluid

Euson richt verschillende bandjes op. Met het Rotterdamse The Kreole Kats brengt hij wat singles uit. Ook Euson & Stax wordt in het leven geroepen met dwarsfluitist Chris Hinze. Een prominent lid is gitarist Eric Boom, een ex-lid van The Lords, de begeleidingsband van Rob de Nijs. Jazzicoon Cees Schrama doet ook mee. Euson vindt zijn weg en wat applaus in het circuit, maar geen hitparadesucces. Toch wordt hij gezien. Ook door Knipschild in 1968, als hij in De Doelen in Rotterdam in het voorprogramma staat van Ike & Tina Turner. ‘Ik hoorde daar pas hoe voortreffelijk hij ballads kon brengen,’ zegt hij. ‘Julio kon zich muzikaal veel beter uitdrukken dan bij alle uptemponummers.’

Een jaar later hoort Knipschild een bijzonder nummer op de radio. Het origineel is van Joni Mitchell, maar nu klinkt de versie van Bing Crosby. Knipschild: ‘We waren destijds bezig met Herman van Veen. Hij had net een grote hit gehad met Suzanne, zijn versie van de Leonard Cohenklassieker. Ik leerde Herman goed kennen en legde hem Both Sides Now voor. Juist in die tijd wilde hij zich vooral met eigen repertoire presenteren. Waarschijnlijk weigerde hij daarom Both Sides Now. Toen dacht ik: waarom bel ik mijn goede vriend Julio niet op?’

Muzikant Peter Kok, die later over de oceaan een belangrijke rol in het leven van Euson zal spelen, weet hoe de Arubaanse zanger werkt. ‘Hij staat achter elk liedje,’ zegt hij. ‘Hij had een fluwelen stemgeluid en was gevoelig in zijn uitvoering. Maar het belangrijkst is dat hij een nummer eigen maakt. Ik vind zijn uitvoering van Both Sides Now het allermooist en dat is niet omdat ik hem ken.’

Toch is Knipschild destijds dusdanig teleurgesteld in Eusons bewerking van het Joni Mitchellnummer, dat hij de zanger retour stuurt als een poststuk. Al gaat Knipschild hem wel persoonlijk bezorgen.

Hij heeft goed verkocht, maar het was niet makkelijk om hem op tv te krijgen. Discriminatie speel de daarbij een rol

De Polydor-man is praktisch geweest. Hij heeft ervoor gezorgd dat Euson dezelfde route aflegt als Herman van Veen en vanzelfsprekend dezelfde gezichten tegenkomt. Ook Both Sides Now wordt opgenomen in de Brusselse studio van Jack Say, die de arrangementen op zich neemt. Hans van Baaren wordt de producer. Knipschild: ‘Ze kwamen terug en lieten het vol trots horen. Ik vond het niet goed. De versie kon veel emotioneler en soulvoller. Zij hadden zoiets van: als jij het beter weet, vertel dan maar hoe het moet. Dus ben ik meegegaan om het opnieuw op te nemen in Brussel.’ Daar hoort hij de versie die hij voor ogen had. Knipschild: ‘Euson heeft een sterke Engelstalige achtergrond. Zijn afkomst is natuurlijk Arubaans. Hij viel bij Both Sides Now meteen voor de tekst. Dat merk je als je hem hoort zingen. Hij heeft de tekst betekenis gegeven.’

Op het moment dat Both Sides Now in 1971 verschijnt is Eusons dochter Sharon 7 jaar. Haar ouders zijn dan al drie jaar gescheiden. Hij woont in Zoetermeer, zij in Den Haag bij haar moeder Natasha. Dat Both Sides Now een hit is, herinnert ze zich, maar de exacte rol die de Nederlandse carrière van haar vader in haar kindertijd heeft gespeeld, bestaat slechts uit enkele zwartwitflarden. ‘Hij zat eens in het programma Voor de Vuist Weg van Willem Duys. Ik weet ook nog dat hij in Toppop kwam. Maar bij mij op school was het geen onderwerp. Als we in de stad waren, moest hij vaak een handtekening zetten. Dat vond ik destijds maar onzin. Pas later ben ik geschrokken hoe vaak ik met hem geconfronteerd ben. Euson? Ben je dan familie van?’

Jarenlang ploeteren

Euson woont destijds samen met Stanka Matic, die hij op een festival in het Kroatische Split heeft leren kennen. Dochter Sharon ziet de woning in Zoetermeer nog voor zich. De benedenkamer waarin Euson een geïmproviseerde studio heeft gebouwd. De verschillende prijzen van festivals. De luie stoel die nog op een platenhoes terecht is gekomen. ‘Hij was een ontzettend lieve en leuke vader,’ zegt ze. ‘We hadden een hoop plezier.’ Nog meer dan het huis herinnert ze zich de auto. De Amerikaanse slee is in Nederland al een zeldzaamheid en in Zoetermeer een unicum waarvoor de buren door de vitrage turen. ‘Het was een Pontiac Firebird. Zo’n blauwe met een wit dak. Hij werd vaak aangehouden door de politie. “Daar zijn ze weer,” zei hij dan.’

Op het moment dat Both Sides Now verschijnt is het moeilijk voor te stellen dat de zanger Nederland binnen enkele jaren definitief de rug toe zal keren. Euson scoort een flinke hit. Na jarenlang richting zoeken en ploeteren met allerhande bandjes blijft het niet bij lof in de concertzalen, maar bereikt de Arubaan de top 10. Knipschild herinnert zich dat Hilversum 3-coryfee Felix Meurders niets in de cover ziet en het origineel van Joni Mitchell blijft draaien, maar via andere routes belandt het nummer toch op de juiste plekken.‘Euson vond het bijzonder om door te breken. Het was echt een erkenning. Nu wist hij zeker dat hij kwaliteit had.’

Beatles-achtige allure

Een jaar later zal Euson weer de smaak van succes proeven, maar dan aangescherpt met Chileense pepers. De zanger doet het al goed op internationale songfestivals, waaronder enkele in Oost-Europa zoals van Sopot, Varna en Split. Maar Euson zoekt het verderop. Hij doet mee aan het internationaal songfestival van Viña del Mar, het oudste en grootste muziekfestival in Latijns-Amerika. Daar in Chili komt hij als winnaar het podium af. Eerder zijn alleen Chilenen en een Spanjaard er met de hoofdprijs vandoor gegaan. Knipschild: ‘Euson is songfestivals gaan doen omdat hij op succes over de grens hoopte. Dat lukte dus. Ik heb hem nog van Schiphol opgehaald. Hij zei: “Je kunt je niet voorstellen wat ik daar heb beleefd.” Ik heb het later eens op een clip op Youtube bekeken. Dan zie je wat voor hit hij was. Euson werd met een Beatles-achtige allure behandeld.’

De zanger wint met het zelfgeschreven Julie, een nummer dat in Nederland in de tipparade blijft steken. Dat laatste is iets waaraan Euson in de jaren die volgen zal moeten wennen. Er is nog hitsucces met nummers als Leon en Life Is On My Side, maar vaak wordt Euson niet gehoord. Knipschild: ‘Hij heeft goed verkocht, maar het was niet makkelijk om hem op tv te krijgen. Discriminatie speelde daarbij een rol. Maar lukte het, dan schoten de verkopen omhoog.’

Wie hem kent, weet dat Euson een persoonlijkheid heeft die niet altijd meebuigt. De zanger wil muziek maken die hij in hart, hoofd en buik voelt. Vaak muziek die hij zelf heeft geschreven. Knipschild: ‘Ik heb hem gekend als beminnelijke man, maar het was zeker geen meeloper. Ik bewonder dat hij vasthield aan zijn doelstelling.’ Dochter Sharon: ‘Hij is een koppige man die staat voor wat hij wil. En hij wilde volgens mij niet in het harnas van de platenmaatschappij.’

Peter Kok beaamt het. De Hagenees heeft een korte, maar zeer geslaagde tijd achter de rug met het duo Greenfield & Cook en gaat vanaf 1975 het muziekmanagement in. Dat is precies op het moment dat Euson een manager zoekt. Kok regelt twee soorten optredens voor de zanger. De versie met een bandje dat wordt afgespeeld met de playknop en de variant met een kwartet waarin Kok zelf ook meespeelt. Kok leert Euson beter kennen. Kok: ‘Hij was wel eigenzinnig. Als hij iets niet leuk vond, deed hij het niet. Dat was een groot probleem. Je moet soms wat concessies doen. Maar Euson deed geen concessies. Hij weigerde veel nummers. Het werk dat hij wel wilde doen, was niet echt commercieel en maakte geen kans op de hitparade. Hij wilde hier weg.’

Handtekeningen zetten

Als Euson naar Chili vertrekt, is Sharon een puber. Het verdwijnen van haar vader is niet haar grootste zorg. Sharon: ‘Het waren heftige jaren. We woonden in de Haagse wijk Kijkduin en ik zat in de Schilderswijk op school. We verhuisden naar Heemstede, aan de rand van Aerdenhout. Opeens zat ik tussen de kakkers en ballen, terwijl ik meer van het Haagse rauwe was.’

Ze krijgt geen toestemming om haar vader op te zoeken. Chili wordt sinds de staatsgreep in 1973 aangevoerd door dictator Augusto Pinochet en dat heeft invloed op het reisadvies. ‘Mijn vader zei dat het meeviel, maar mijn moeder wilde niet dat ik ging. Ik hoorde dat hij er een mooi groot huis had. Hij was erg populair.’

Ze is even stil. Benoemt dat ze hem wél kwalijk nam dat hij zijn hond uit Zoetermeer niet heeft meegenomen. Deze Leroy gaat geen Chileens avontuur tegemoet, maar een andere huisdier maakt wel een life-changing ervaring mee. Peter Kok: ‘We gingen samen met Elvis. Dat was een Perzische kat. Zijn vrouw Stanka is iets later gekomen.’

Peter Kok ziet van dichtbij wat het Viña del Marfestival heeft veroorzaakt. Euson is een ster. Op straat moet de zanger om de paar meter een handtekening zetten. Nog steeds merkt Kok deze werking als hij in Chili is. Spreekt hij met mensen boven de vijftig, dan kennen ze Euson allemaal. De naam van Eusons vrouw Stanka Matic zal ook een belletje doen rinkelen. Sharon: ‘Zij presenteerde tv-programma’s. Dat deed ze stralend. Het was een hele mooie vrouw.’

Kok deelt samen met Euson en Matic een ouderwetse woning met veertien kamers, waarin ze gerust een tijdje rond kunnen lopen zonder elkaar tegen te komen. Omdat ze de weg niet kennen, laten ze zich in eerste instantie rondrijden door een privéchauffeur, wat goedkoper is dan telkens een taxi nemen. Euson geniet van zijn succes en Kok combineert zijn managementtaken met PJ Productions, de productiemaatschappij voor lokaal talent die hij samen met Euson heeft opgericht. Maar als de dagen vorderen, dooft de ster van Euson geleidelijk. Kok: ‘Uiteindelijk had Stanka meer pers en promotie dan Euson. Dat was natuurlijk niet de bedoeling.’

Ingewikkeld contact

De manager heeft helder voor ogen hoe het mis heeft kunnen gaan. Kok: ‘In Chili ben je een grote ster zolang je er niet woont. Als je dan langskomt, is het geweldig. Euson kreeg een persconferentie en allemaal interviews. Op het moment dat ze erachter kwamen dat ze hem gewoon konden bellen, was de belangstelling eraf. Hij werd opeens als een van de Chileense sterren gezien. Dat was funest. Hij kreeg moeilijkheden met optredens. Ze namen liever iemand anders. Uiteindelijk zijn we weggegaan. Dat is de laatste keer dat ik hem heb gezien.’

Sharon verzucht: ‘Mijn vader is van het ingewikkelde soort. Als ik een reactie van hem probeer te krijgen over dit onderwerp, wil hij dat zelden. Contact met hem is altijd ingewikkeld geweest. Een familietrekje, ik liet er ook vaak tijd overheen gaan, hoor.’

Hij zong elke verjaardag over Skype of over de telefoon voor mijn dochter en mij. Als ik dat hoor denk ik: ja, hij kan het vast nog

Zijn dochter vertelt dat zij en haar vader in zijn Chili-tijd altijd brieven zijn blijven sturen, net als in de periode dat hij even een jaar in Amerika zit. De frequentie begint wel te fluctueren. Sharon: ‘Ongeveer tot mijn zeventiende schreven we regelmatig. Hij heeft ook nog bijgedragen aan een pony. Daarna zijn er weleens perioden van radiostilte geweest. Soms een brief. Soms niet. Als het niet goed gaat, is het lang stil. Dan heeft hij niets te vertellen.’

Peter Kok: ‘Hij heeft al vroeg een jaar in Los Angeles gezeten. Het is ’m daar niet gelukt. Hij deed kleine rolletjes in sitcoms, soms wat gastoptredens, maar het was niet meer dan een tussenstop. Dat vond hij niet leuk. Toen richtte hij zich weer volledig op Chili.’

Sharon: ‘Toen hij daarna weer naar Amerika ging, zou het eerst tijdelijk zijn. Hij was al van Stanka gescheiden. Hij probeerde wat acteerwerk, wat optredens in kleine gelegenheden.’

Harry Knipschild: ‘Polydor heeft hard gewerkt om Julio in het buitenland van de grond te krijgen. Ik ben zelf met hem naar Londen geweest en merkte hoe moeilijk dat was. We hebben wel een tijdje gewerkt met de befaamde songwriter Roger Cook. Directeur Evert Garretsen wilde Julio de helpende hand bieden om iets in de Verenigde Staten te bereiken. Hij kreeg een aanzienlijke financiële bijdrage, ik meen iets van 20.000 gulden. Maar ook hier was het lastig om zijn carrière van de grond te krijgen. Sharon: ‘Amerika is niet gelukt, dat kunnen we wel vaststellen. Al is hij zelf te trots om te erkennen dat het niet is gelukt zoals hij had gewild.’

Het echte verhaal

In 1988 heeft Sharon haar vader voor het laatst gezien. Ze blijft verstoten van de informatie over een gemiddelde dag van hem. ‘Ik kreeg pas later in de gaten hoe zijn leven eruitziet. Hij woont nu al zo’n 25 jaar in Los Angeles, maar ik doe hem er geen plezier mee om daarover te vertellen. Het heeft in elk geval niets met zingen te maken.’

Via Sharon is geprobeerd om haar vader voor dit verhaal te spreken. Ook heeft Leo Blokhuis recent geprobeerd om Euson naar Nederland te halen, zodat de mensen nog een keer van zijn stem en muziek kunnen genieten en een generatie die niet met Euson is opgegroeid hem kan leren kennen. Maar de zanger houdt het af. Sharon: ‘Mijn moeder denkt dat hij Nederland iets kwalijk neemt. Dat we niet met hem om zijn gegaan zoals hij verdiende. In Aruba hetzelfde. Daar werd hij op handen gedragen, maar hij wil er nimmer meer heen. Het is oud zeer.’

Aan zijn dochter mailt hij uiteindelijk wat zijn beweegredenen zijn: ‘Als actieve zanger moest ik dingen doen die belangrijk waren voor mijn carrière en leuk voor de fans. Dat vond ik allemaal prima, maar dat is ook een hele tijd geleden. Ik heb in 26 jaar geen plaat opgenomen en heb mijn laatste optreden voor publiek in december 1999 gedaan. Ik heb geen carrièrenieuws te melden en mijn privéleven is privé. Daarom wil ik geen contact hebben met de media ongeacht de redenen die zij geven om contact te willen hebben. De mensen die een verhaal in het boek willen schrijven over Both Sides Now en de omstandigheden rondom de plaatopname en het succes van de plaat en de gevolgen daarvan weten dat allemaal te vinden in hun archieven. Hoe ik mij voelde toentertijd is 48 jaren later van weinig belang. Dat de mensen mijn platen nog leuk vinden is prachtig, en dat is het échte verhaal.’

Harry Knipschild zegt: ‘Toen ik met hem werkte, was Euson niet terughoudend, maar hij is dat steeds meer geworden. We mailen nog steeds met elkaar. We hebben het dan niet over zijn carrière. Misschien omdat hij teleurgesteld is dat het internationaal uiteindelijk niet is gelukt. Over de mail filosofeer je daar sowieso niet over.’ Op de mailtjes van Peter Kok reageert Euson niet meer.

De band tussen Sharon en haar vader heeft een nieuwe vorm aangenomen. Sharon: ‘Sinds de geboorte van mijn dochter, vijftien jaar geleden, is ons contact toegenomen. Hij is apetrots op zijn kleindochter. Ze danst en ze zingt. Wie weet heeft ze dat van hem geërfd.’

Sharon vertelt hoe haar vader zijn stem al in de Zoetermeer-tijd behandelde als een kostbaar museumstuk: ‘Hij leefde heel gezond. Hij sloopte zichzelf niet. Hij rookte niet, hij dronk niet.’ Het resultaat van die zorgvuldigheid heeft ze de laatste jaren toch nog mogen horen. Sharon: ‘Hij zong elke verjaardag over Skype of over de telefoon voor mijn dochter en mij. Hij is zo zuinig op zijn stem geweest. Als ik dat hoor, denk ik: ja, hij kan het vast nog.’

Zo is dit ook het verhaal van een oude zanger die toch een nieuw publiek heeft aangeboord in de vorm van zijn kleindochter, die hoopt haar opa, die zo supertrots op haar is, niet alleen op het computerscherm, maar ook eens in levenden lijve te zien. En natuurlijk te horen.