Longread | Goedele Liekens, missionaris van de VN

Goedele Liekens voorziet Nederland en België al decennia van seks­adviezen, maar nu slaat ze haar vleugels uit. Andries de Jong sprak de voormalige Miss België over haar tv-programma in Engeland, klaar­komen in het gezicht én haar werk voor de VN in Ethiopië, Kenia en Somalië. ‘De positie van de vrouw is daar superminderwaardig. Als vrouw ben je niks, niemand.’

Fotografie ANP

Orale seks bij vrouwen is meer dan likken. Wat kun je doen bij vaginale droogte? Als je van je man houdt, dan hou je ook van zijn penis. Punt. Pijpen is je liefde voor zijn lid tonen.

Als seksuoloog in de 21ste eeuw moet je flink aan de bak om het volk nog wat nieuws te vertellen. In elke uithoek van het internet vinden we gratis seksadviezen, neuktips en pornografische filmpjes waarmee we alle denkbare nog openstaande vraagstukken wel beantwoord krijgen. Zou je denken. Maar Goedele Liekens (53) praat al meer dan twintig jaar over seks en blijft maar doorgaan. Op de Vlaamse radio, op de Nederlandse buis, in columns, kranten en bladen. Raakt ze niet eens uitgepraat? Neen. De cursieve tekst aan het begin van dit artikel zijn van haar én recent.

Klaarkomen in haar gezicht

Het is 14.10 uur als Liekens in haar grote zwarte SUV komt aanrijden op landgoed De Drie Fonteinen in Vilvoorde. Op deze plek onder de rook van Brussel spreekt ze graag af vanwege de prachtige brasserie, de ideale parkeergelegenheid en het gemak van de nabije ring rond de hoofdstad van haar geboorteland België. Maar diezelfde stadsring dwong haar zojuist tot een verontschuldigend sms’je: ‘Sta aan te schuiven… áltijd file in Brussel!’ Slechts tien minuutjes later dan afgesproken stapt de bekendste seksuologe van de Benelux uit haar stoere auto. Na wat foto’s in de mooie omgeving ontdekken we dat Liekens’ favoriete brasserie gesloten is wegens een grondige verbouwing. ‘Een stukske verderop dan maar,’ stelt ze voor, en even later zitten we elders aan de koffie met garnalenkroketjes en crème brûlée.

‘In Nederland valt de kost niet te verdienen met seksuele opvoeding,’ zegt Liekens lachend als we haar vragen waarom ze in Groot-Brittannië op tv is met het voorlichtingsprogramma Sex in Class. Britse schooljongeren – van wie wordt gezegd dat 83 procent van hen informatie over seks uit porno haalt – krijgen seksles van de prachtvrouw die in 1986 tot Miss België werd gekozen. ‘Nederland is wereldtop qua seksuele opvoeding. Ik heb bij jullie de mosterd gehaald, om die in Engeland te gaan uitdelen. In Engeland heb ik me verbaasd over wat de jeugd wel en niet weet. Voorbeeldje? Aan een klas met leerlingen van 16,17 jaar gaf ik de opdracht om hun ideale seksuele avontuur op te schrijven. Een jongen die zijn verhaal voorlas, had een romantische verhandeling geschreven met kaarslicht en andere zeemzoetige elementen. Ik vroeg hem of de jongen in het verhaal het meisje uiteindelijk mocht penetreren. Wat bleek? Het hele dromerige verhaal eindigde met het klaarkomen in haar gezicht! Toen ik aan de meisjes vroeg of dat ook hun ideale plaatje was, haalden ze vragend hun schouders op. Niemand wist eigenlijk een alternatief, totdat een leerling opperde dat je ook op de borsten van het meisje kan spuiten. Er zit niks vrouwonvriendelijks achter, integendeel, ze willen de ideale minnaar zijn. Ik hoef zeker niets te zeggen over het effect van porno? Toen ík zeventien was, zou niemand zo’n einde van een vrijpartij hebben verzonnen, laat staan een hele klas.’

Liekens, die volgend jaar in het Verenigd Koninkrijk met een nieuw programma over relaties en koppels komt, is oprecht geschrokken van de Engelse schooljeugd. Van hun ideaalbeeld van seks, maar ook van het onderwerp waar ze juist wel veel over weten: soa’s. Liekens: ‘Daarover kunnen ze je werkelijk álles vertellen. Foto’s van zweren, bulten en etterende wonden koppelen ze feilloos aan syfilis, gonorroe of vaginale wratten. Maar acht van de tien heeft geen idee waar de clitoris zich bevindt. Wat leren we daaruit? Het Engelse beleid is vooral gericht op schrik aanjagen. De jongeren zijn erop getraind dat ze moeten uitkijken voor ziektes. Alleen in een enkele, zeer progressieve school wordt iemand ingehuurd die met een banaan komt voordoen hoe je een condoom aanbrengt. Maar dan nog is de voorlichting afgestemd op veiligheid. Dat is op zich een belangrijk aspect van seksualiteit, maar het is maar één onderdeel, hè? In Nederland gaat het op scholen niet alleen maar over de daad en over ziektes, maar ook over de emoties die bij seks komen kijken. Daar zijn Nederlanders steengoed in: over emoties praten.’

Om Goedele Liekens nu een bekende Brit te noemen, dat gaat haar te ver, maar ze werd afgelopen zomer wel op vakantie in Spanje en in Londen door Engelsmannen herkend als ‘die dame van dat seksprogramma’. Terugkeren op de Nederlandse beeldbuis staat voor begin 2017 gepland met het RTL4-programma Goedele on Top. ‘De opnames waren heel arbeidsintensief,’ zegt de Vlaamse. ‘Ik help koppels die in zwaar weer terecht zijn gekomen en laat ze zien dat een relatie ook onderhoud vergt, net als dat je eens op dieet gaat of een tijdje wat minder alcohol drinkt. Die stelletjes volg ik een aantal maanden en in het buitenland ondergaan ze een intensieve onderdompeling met tips en hulp bij hun relatie en seksualiteit.’

Een kusje van Wendy

Dat Liekens is afgestudeerd in Familiale en Seksuologische Wetenschappen geeft haar de broodnodige bagage voor haar vak, maar het helpt ook dat ze er volgens een grote mannelijke meerderheid nog altijd uitziet als een lekker hapje. Bovendien laat Liekens zich door niemand onder de tafel lullen en kan ze naast praten over seks ook schrijven over seks. Vorig jaar bracht ze het boek Superseks in Tien Stappen uit, met tips voor optimaal seksueel genot.

Pas verschenen is de titel Help, Mijn Kind Denkt Aan Seks! Liekens: ‘Mijn nieuwste boek vloeide eigenlijk voort uit de seksuele opvoeding waar ik mee bezig ben. Het is bedoeld voor ouders, maar ook voor leerkrachten. Kinderen worden steeds jonger met seks geconfronteerd. Maar hoe reageren ouders als hun kind porno op internet kijkt? En hoe beslis je wanneer het vriendje van je dochter mag blijven slapen? Op welke leeftijd kun je kinderen uitleggen dat baby’s niet door een ooievaar worden gebracht? Seksuele opvoeding begint al heel vroeg. Als jongetjes in hun peuter- of kleutertijd al eens aan hun piemeltje zitten en het is níet om te plassen, dan doen ze dat omdat het al een klein gevoel van genot geeft. Zó vroeg begint het. Om thuis een open sfeer te creëren waarin het niet ingewikkeld wordt om over seksualiteit te beginnen, zouden ouders het gesprek zo nu en dan actief op gang moeten brengen. Daar kun je al op heel jonge leeftijd mee beginnen. Als je op de bank naar Bob de Bouwer zit te kijken, kun je je samen met je kindje al eens afvragen of Bob misschien verliefd is op Wendy. Of dat Wendy misschien een kusje wil van Bob. Ouders vinden het altijd heel fijn dat scholen seksuele voorlichting geven, maar ze hebben daar wel degelijk ook zelf een taak in. Mijn boek helpt hen daarbij.’

De Vlaamse schone die na de Miss Universe-verkiezing in Panama in 1986 geen hand wilde geven aan staatshoofd Noriega, omdat die volgens haar een fout regime leidde, gaf haar eigen dochters Merel (18) en Céleste (17) van jongs af aan een open seksuele opvoeding. ‘Zeker voor een Vlaming probeer ik met hen op een luchtige, open manier over seksualiteit te praten. In hun kindertijd begon ik bijvoorbeeld eens over tongzoenen: dat vind je nu vies klinken, maar dat ga je later toch zeker wel een keer fijn vinden. Of ik legde uit dat jongetjes ook verliefd kunnen worden op jongetjes. Door thuis een soort openheid te creëren, wil ik de weg voor mijn dochters vrijmaken om vragen te stellen en dingen te vertellen. Ja, de meiden zijn inderdaad op een leeftijd dat hun moment van ontmaagding gaat spelen. De een heeft verkering, de ander niet. Hun eerste keer? Met mij praten ze daar wel over, maar ik heb moeten beloven daar geen uitspraken in de media over te doen. Ze hebben recht op hun privacy; sowieso naar de pers, maar ook richting hun ouders. Logisch hè; het blijven Vlamingen, ze blijven leven in de wereld waarin ze leven. Zelfs ík moet soms een beetje pushen om er wat uit te krijgen bij hen.’

VN-ambassadeur

Naast het opvoeden van haar dochters en het maken van boeken en tv-programma’s over seksualiteit, zet de goedgebekte Liekens haar expertise ook in als goodwill-ambassadeur voor de Verenigde Naties. Wat houdt dat stukje goodwill eigenlijk in? Dat ze voor nop werkt? ‘Ja, dat betekent feitelijk dat je het gratis doet. Ik krijg symbolisch één dollar, zodat ik ook onder de VN verzekerd ben tijdens missies. Vandaar mijn blauwe VN-paspoort. Als deskundige op het gebied van seksualiteit ga ik in een bepaald gebied een challenge aan. Op conferenties in Genève of New York koppel ik dan terug wat ik heb gezien en breng ik het probleem onder woorden. Angelina Jolie mag ik een collega noemen, ik heb ook met haar aan tafel gezeten op dat soort bijeenkomsten. Ze neemt haar taak bij de VN heel serieus en is zich echt in de materie gaan verdiepen. Na zo’n conferentie maak je met je team een plan van aanpak én je vertelt er veel over aan de media, zodat de wereld weet welk probleem er speelt en wat de VN doet met het geld dat we met z’n allen inleggen. We zijn bijvoorbeeld bezig met vrouwenbesnijdenis in Ethiopië, Kenia en Somalië. Het is daar de gewoonste zaak van de wereld dat men bij jonge vrouwen de schaamlippen en clitoris geheel verwijdert. Alles wordt daarna dichtgenaaid tot een piepkleine opening. Veel meisjes worden daar genitaal verminkt. Zo’n groot probleem los je niet op door simpelweg te zeggen: “Verbied het in die landen, dan is het klaar.” Waarom ze daar de meisjes besnijden, heeft niks met religie te maken, maar met status en toekomst. Kijk, als vertrekpunt om het te begrijpen moet je weten dat een meisje niks voorstelt in die landen. Als vrouw ben je niks, niemand. In extreme gevallen kun je zelfs geen grond erven. De positie van de vrouw is superminderwaardig en dus is het heel belangrijk om een man te hebben. Maar die mannen willen alleen zuivere meisjes, waar nog niks mee is gebeurd op seksueel gebied. Daarom willen de mamma’s hun dochters beslist laten besnijden. Als de moeders dat níet doen, maken ze van hun dochter de sloerie van de stad. Dan mag iedereen zo’n meisje misbruiken. Ze raakt nooit aan de man en ze heeft dus geen leven. Wettelijk verbieden van het besnijden en dichtnaaien heeft dus geen zin; je moet eerst de mentaliteit veranderen. Ik ben namens de VN op reis geweest om de strijd aan te gaan. Dat zijn moeilijke missies, want waar begin je? In Kenia hebben we de meeste successen geboekt: de wet veranderen, de meisjes sterker maken door ze een eigen opleiding en seksuele opvoeding te geven. Dat laatste hebben we in Ethiopië kunnen doen bij rondtrekkende jongeren, echt in van die piepkleine dorpjes waar men elkaar nog met kralen betaalt. Ook moesten we daar de oude wijzen van de dorpen overtuigen van de ellende, ziektes, pijn en doodgeboren kindjes die vrouwenbesnijdenis met zich meebrengt. Dat werkt met een vorm van omkoperij; wij beloofden een schooltje te bouwen als het besnijden zou stoppen. De laatste groep die we moesten overhalen, waren de vrouwen die het verminken uitvoeren. Vooral in Somalië zijn die vrouwen erg bang om hun job te verliezen. En dus heeft de VN hen heropgeleid tot vroedvrouw, zodat ze nog steeds werk en dus enig aanzien hebben. Het is dankbaar werk wat we doen; ik haal er voor mezelf zowel inhoudelijk als emotioneel veel voldoening uit.’