'Eerst het probleem laten zien, dan oplossen'

Een vogelhuisje dat de lucht in een straat meet. Is die schoon, dan worden de bewoners beloond met mooie lichtjes en gratis wifi. Bedenker Joris Lam maakt met zijn TreeWiFi een onzichtbaar probleem zichtbaar. Na maandenlang testen kunnen de eerste huisjes over een paar weken de boom in.

Tekst: Danny Koks

Drukke tijden zeker?

'Dat kan je wel zeggen. Vijf maanden geleden ben ik er in mijn eentje mee begonnen, nu werken we er met z'n achten aan. Sinds kort hebben we twee industrieel ontwerpers aan boord en we zijn nu hard aan het werk om de TreeWifi from scratch opnieuw te ontwerpen. Het blijft een vogelhuisje, maar hij wordt strakker en weer- en hufterbestendig. Eind september moet het prototype klaar zijn. Dan gaan we ergens in de wereld vijf huisjes ophangen. Niet alleen om te testen, maar ook om te kijken wat zo'n huisje op sociaal niveau doet: zijn buurtbewoners er blij mee of wordt het gelijk gesloopt?'

Het zijn mooie huisjes, ben je niet bang dat ze gestolen worden?

'Tuurlijk, dat gaat gebeuren. Dat krijg je als je iets in een stad ophangt. Maar ze zijn zo ontworpen dat ze bijna niet van een boom af te krijgen zijn als ze eenmaal hangen. En voordat we ze ergens ophangen, gaan we in gesprek met de buurt. Zo'n huisje moet iets zijn dat de buurtbewoners graag willen hebben. Het idee is dat zij hun TreeWiFi adopteren. En er zelf voor zorgen dat zo'n huisje blijft hangen en werken.'

De TreeWiFi's moeten mensen letterlijk op straatniveau milieubewuster maken?

'Sensortechnologie wordt steeds beter en goedkoper. Dat kunnen we gebruiken om onze leefomgeving gedetailleerd in kaart te brengen. Ik vind het belangrijk dat we weten wat er leeft in onze buurt. En dat we daarin niet afhankelijk zijn van de overheid. In Nederland hebben we het nog best goed geregeld, maar in veel andere landen meet de overheid helemaal niks. De gemeente Amsterdam meet op veertien punten in de stad hoe schoon de lucht is, met heel dure apparatuur. Hartstikke goed, maar je weet dan nog steeds niet wat er bij jou in de straat gebeurt. Juist bij luchtkwaliteit is dat onhandig, omdat die van plek tot plek sterk kan verschillen. Dat hangt af van hoeveel bomen er in een straat staan, hoe hard het waait en of er bijvoorbeeld een lokale ondernemer is die elke dag met vrachtwagens wordt bevoorraad.'

Hoeveel steden willen met jou in zee?

'Er is veel interesse vanuit Zuid-Amerika. In de meeste landen daar is luchtvervuiling een groot probleem en internet een grote behoefte. Verder ben ik in gesprek met twee Amerikaanse steden en hier in Nederland is er naast Amsterdam nog een andere grote stad die geïnteresseerd is. Nee, ik ga nog geen namen en rugnummers geven, eerst moet het prototype helemaal goed werken. Het is een complex product met gevoelige meetsensoren, wifi, 3G-verbinding, led-verlichting. De metingen moeten honderd procent kloppen. Er zijn al genoeg luchtkwaliteitproducten op de markt die wetenschappelijk niet goed zijn onderbouwd.'

Ben je altijd al een wereldverbeteraar geweest?

'Voordat ik aan TreeWiFi begon, heb ik een pretparkattractie ontworpen voor een dierentuin in Emmen. En weer daarvoor had ik een mediaproductiebedrijf dat tv-formats ontwikkelde. Maar producten en projecten die de wereld verbeteren met gezond verstand, heb ik altijd interessant gevonden. Wat organisaties als Greenpeace doen is heel goed, de manier waarop vind ik vaak alleen te dwingend en belerend. Ze geven ons, gewone burgers, het idee dat we iets fout doen wanneer we vlees eten en autorijden. Maar ja, ik wil op zondagmiddag toch mijn moeder bezoeken en ja, die heeft wel eens gehaktballen in de pan liggen. Ik verbeter liever op een positieve en inspirerende manier. Je hoeft geen plaatjes van stikkende kinderen te laten zien om aan te tonen dat de luchtkwaliteit slecht is. Dat kan ook met een mooi huisje in een boom dat rood of groen licht geeft.'

Al bezig met wat je volgende stap wordt?

'Nu laten we luchtvervuiling zien, straks willen we de problemen ook oplossen. Denk aan bomen planten en apparaten die CO2 en fijnstof uit de lucht filteren. Maar om draagvlak te creëren voor oplossingen, moeten mensen eerst zien dat er een probleem is.'

Voor alle ins en outs over de TreeWiFi van Joris Lam, check treewifi.org