De waarheid: Nee, niet nóg een referendum!

In de waarheid gaat Nieuwe Revu uitgebreid in op allerhande vragen, dilemma’s en hersenspinsels van lezers.

Deze week: referendumkoorts, straling van hoogspanningsmasten, persvrijheid in Turkije en domme baby's.

Mail je vragen naar [email protected] of vraag ze aan ons op Twitter met de hashtag #DeWaarheid

Is al bekend of er na de Oekraïne-verkiezing meer van dit soort referenda aankomen? Welke andere heikele punten zijn zoiets waard?

Jesse Colenbrander, Bronckhorst

Vermeende politiek-correctheid in de nieuwe Donald Duck, het povere spel van Feyenoord, verplichte euthanasie voor iedereen op zijn 65ste verjaardag en snellere wifi voor onbeperkte RedTube in de trein: de poorten van de hel staan open voor een wekelijks bezoek op een druilerige woensdagmiddag aan de lokale gymzaal voor het zoveelste referendum, toch?

Nou, dat valt wel mee, vertelt Frank van Dalen. Hij ziet, als voorzitter van de Stichting Politieke Academie (dat zich hard inzet voor het Oekraïne-referendum) niet zomaar nieuwe referenda verschijnen. ‘Er zit in ieder geval nog niets in de pijplijn, anders had je dat wel in de media gehoord.’ Dat komt onder meer omdat een referendum organiseren makkelijker klinkt dan het is. ‘Je moet eerst 300.000 handtekeningen verzamelen. Dat is gigantisch! Bij Jan Roos ging dat ook bijna mis, ondanks de ongelofelijk grote mediamachines van GeenStijl en Dumpert.’ Dat het toch gelukt is, komt door de eindspurt waarin duizenden vrijwilligers de straat opgingen om handmatig handtekeningen te verzamelen.

Lees ook: 'Dit gaat om bullshit van GeenStijl, zonde van het geld'

Wat ook cruciaal is, is dat het referendum over een onderwerp moet gaan dat iedereen raakt. Zo is het associatieverdrag met Oekraïne niet zo boeiend. Want zeg zelf: weet je écht waar dit referendum over gaat? Gelukkig waren Jan Roos en consorten slim genoeg om de verkiezing het frame mee te geven dat de democratie gered moet worden. Pas tóen ging het echt leven. Oftewel: voor een referendum heb je heel veel mediakracht, heel veel vrijwilligers en een breed gedragen probleem nodig. Bovendien moet het gaan over iets waar de Eerste en Tweede Kamer over beslissen, dus concrete wetgeving. Van Dalen concludeert: ‘Ik zou niet één-twee-drie een onderwerp weten.’

Afijn, toch wat suggesties, mocht je tijd over hebben: denk aan iets in de zorg, pensioenen, studiefinanciering en woningmarkt. ‘Dat zijn wetten die gaan over de architectuur van de samenleving. Besluiten die daarover genomen worden in het parlement, raken miljoenen mensen. Daarvan kun je zeggen: doe dat via een referendum.’ Hoewel de politicoloog fan is van het Oekraïne-referendum, is hij eigenlijk wel blij met al die checks & balances. ‘We hebben het over de inrichting van de maatschappij. Dat moet niet bepaald worden door zomaar wat hobbyisten die een referendum organiseren.’

Ik las dat mensen ziek kunnen worden van straling door hoogspanningsmasten, mits zij erin geloven dat het schadelijk is. Maar kun je ook ergens in geloven zodat je juist beter wordt?

Thomas Rosario, Amsterdam

Jazeker, zegt Jarry Porsius, de onderzoeker achter het stralingsonderzoek. Hij doelt op placebo-effecten, die vaak optreden bij medicijnonderzoek. Het idee dát iets een medicijn is, is voldoende om je beter te voelen, ook al is het slechts een suikerklontje. Het omgekeerde effect, je slechter gaan voelen terwijl je een nep-middel binnenkrijgt, bestaat ook en heet het nocebo-effect. ‘Dat verschil komt door je verwachtingen. Denk je dat een medicijn niet goed werkt en bijwerkingen heeft, dan is de kans groot op nocebo-effecten. Verwacht je dat het goed werkt, dan treden er juist placebo-effecten op.’ Dit principe geldt ook voor het effect van hoogspanningsmasten op mensen. ‘Alleen hebben mensen meestal geen positieve verwachtingen van dergelijke risico’s, en dus treden er eerder nocebo-reacties op.’

Tunahan Kuzu, lijsttrekker van de partij DENK, zegt dat er helemaal geen beknotting van de persvrijheid in Turkije is. Wij zouden de context niet snappen. Da’s toch helemaal koekoek?

Marc Lameir, Woensdrecht

Oh ironie: navraag bij Tunahan Kuzu naar wat die context dan precies is, levert niets op. Bij de Nederlandse Vereniging van Journalisten zijn ze het alvast niet met Kuzu eens, meldt algemeen secretaris Thomas Bruning. Hij somt wat wapenfeiten op: vrijwel dagelijks rechtszaken tegen journalisten (inclusief levenslange eisen), regelmatig invallen bij redacties en Twitter en YouTube die zo nodig preventief uit de lucht worden gehaald. ‘De provocatie in maart, waarbij Zaman, de grootste oppositiekrant van Turkije onder dreiging van geweld brutaalweg door het regime is overgenomen, is een nieuw dieptepunt. Met deze inval zijn de duizend medewerkers van het krantenconcern in één klap monddood gemaakt.’

Ik heb een kleine van een paar maanden oud. Is ie echt zo dom als dat ie lijkt, of zijn baby’s stiekem slimmer dan ik weet?

Kevin Kluit, Strijen

Baby’s zijn niet bijster slim. Poepen, piesen, huilen, slapen, eten, kotsen: wat jij doet als je episch dronken bent, dat doen baby’s 24 uur per dag. En een beetje helpen in het huishouden, ho maar. Toch zijn ze slimmer dan we wisten, blijkt sinds deze maand. Onderzoekers in Parijs kwamen er namelijk achter dat baby’s het weten als ze iets niet weten. Dat klinkt triviaal, maar nadenken over het eigen denken is een van de grootste verschillen tussen mensen en dieren. Onderschat die kleine monsters dus niet: voor je het weet, spannen ze je doelbewust voor hun karretje en zit je zowel bij het vrouwtje als het kind onder de plak.