‘Ik ben een soort vredesextremist’

De vader van Zak Ebrahim was in 1990 de eerste jihadstrijder die op Amerikaanse bodem iemand van het leven beroofde. Voor het beramen van een aanslag op het WTC in New York in 1993 zit hij een levenslange straf uit. Zak schreef over zijn leven het boek De zoon van een terrorist, wat als een pleidooi voor vrede en empathie leest.’

Je bent opgevoed met het idee dat je joden en homo’s moest haten. Wanneer kwam je erachter dat dit niet nodig was?

‘Ik kreeg als puber een baantje in een pretpark. Daar werd ik gedwongen contact te hebben met deze mensen die ik verafschuwde. Het klinkt als een open deur, maar voor mij was het een eyeopener toen bleek dat het vaak net zulke gewone mensen zijn als ik.’

Jouw stelling is dat je altijd een keuze hebt in het leven. Je veronderstelt dat iedereen bij machte is om zo’n beslissing te maken. Wetenschappelijk onderzoek laat toch zien dat een vrije wil niet of nauwelijks bestaat?

‘Dat klopt, hoewel er de laatste vijf tot tien jaar steeds meer bewijs is dat het maken van zelfstandige keuzes een groter deel uitmaakt van het leven dan we tot nu toe dachten. Ik geloof niet dat iedereen altijd in staat is om zo’n beslissing als ik te maken, maar juist doordat ik het voorbeeld ben dat het kán, help ik wellicht andere mensen die dat tot nu toe misschien niet konden.’

Je vader is een moslimextremist, jij bent inmiddels atheïst. Is je vader tot zijn daad gekomen omdat de islam een gewelddadig geloof is, of zijn er andere oorzaken?

‘Mijn vader was een immigrant uit Egypte. Hij had een baan, trouwde met een Amerikaanse vrouw die zich tot de islam bekeerde. Hij leidde een normaal leven en was een gematigde moslim. Tot hij er onterecht van werd beschuldigd iemand te hebben verkracht en zijn baan verloor als gevolg van een ongeluk. Hij voelde zich in zijn eer aangetast en trok zich steeds meer terug uit het dagelijks leven. Religie was voor hem de manier waarop hij zijn teleurstelling in het leven uitte. Dat heeft niet veel meer met de islam te maken, je kunt zowel in de Bijbel als de Koran altijd wel passages vinden die een actie legitimeren.’

Ahmed Aboutaleb, burgemeester van Rotterdam én moslim, zei na de aanslagen op Charlie Hebdo dat moslims die het niet aankunnen dat er grapjes over Allah worden gemaakt maar moeten oprotten. Critici zeggen dat je je handen niet van jihadisten moet aftrekken maar blijven proberen ze te deradicaliseren. Tot welk kamp behoor jij?

‘Het lijkt me nooit een goed idee om mensen weg te sturen, bovendien zijn de meeste Midden-Oosten-regimes ook niet goed voor het grootste deel van hun inwoners. Wat mij betreft moet je altijd proberen om extremisme tegen te gaan. Het is een idiote gedachte dat je het oké vindt dat mensen extremistische gedachten hebben – zolang het maar in het Midden-Oosten is.’

Je vader heeft zeer sterke overtuigingen en stelde een daad. Jij hebt ook sterke overtuigingen en reist de wereld rond om die te verkondigen. Lijk je stiekem niet meer op je vader dan je zou willen?

‘Er is wel een zekere overlap, we zijn allebei gevoelig voor onrechtvaardigheid. Ik kan er niet bij dat als je je bewust bent van onrechtvaardigheid, dat je er dan niks aan wilt doen. We zijn maar kort op aarde en weten dat op basis van de dingen die we doen het beter of slechter zal gaan met de wereld. Als we daar niks mee doen, wat heeft het dan voor nut dat we hier rondlopen?’

Ben je niet ook een soort extremist?

‘Het woord extremist heeft voor mij een negatieve connotatie, zoiets hoort niet bij zoiets als vrede en empathie.’

Greenpeace heeft ook het beste met de wereld voor, maar wordt door hun agressieve manier van optreden ook als een extremistische club gezien.

‘Haha, als je het zo bekijkt heb je misschien wel gelijk en ben ik een soort vredesextremist, misschien moet ik daar het copyright op vastleggen!’

Tekst: Tekst Edwin van Sas

Het boek van Zak Ebrahim, getiteld De zoon van een terrorist, een verhaal van keuzes is te koop in de boekhandel en zijn Ted Talk is te vinden via go.ted.com/ebrahim