'Mijn Strijd was een fuck you naar de literatuur'

Het zesde en laatste deel van zijn autobiografie verscheen onlangs in Nederland en nog steeds trekt Karl Ove Knausgård (47) overal volle zalen. Over hoe het een zelfbenoemde nobody vergaat na het verkopen van een miljoen boeken. ‘Soms denk ik dat mijn boeken wel goed moeten zijn, vanwege alle aandacht.’

Gisteren was je in Brussel. Sinds de aanslagen in Parijs heeft het openbare leven daar meerdere malen stilgestaan: scholen waren gesloten, festiviteiten werden geannuleerd. Voelde je nog wat van die spanning?

‘Je kon het goed voelen in Brussel, al was het maar vanwege de gewapende soldaten die je nog veel op straat ziet. In de zaal waar ik werd geïnterviewd mochten bezoekers geen tassen mee naar binnen nemen. Ze vertelden me dat ze daar tot voor kort zelfs iedere bezoeker volledig moesten screenen.’

Je beste vriend Geir Angel Øygarden, die veelvuldig voorkomt in de Mijn Strijd-boeken, heeft lange tijd undercover gezeten in Irak. Eerst enkele maanden aan Iraakse zijde, daarna bij de Amerikaanse mariniers.

‘We spreken daar veel over. Kijk, hij was erbij toen alles daar begon, toen alles daar in een chaos veranderde. Alle infrastructuur, alles wat dat land een beetje stabiel maakte, werd opgeblazen. En het is daar waar IS vandaan komt. Hij zou graag naar Syrië willen om te schrijven over de consequenties van hetgeen hij heeft meegemaakt in Irak.’

Jij hebt je voor je werk verdiept in Adolf Hitler en Anders Breivik. Wat denk je dat er aan de hand is in de hoofden van de jongens die naar Syrië gaan en met IS meestrijden?

‘De Noorse schrijfster Åsne Seierstad heeft een extreem goed boek over Breivik uitgebracht waarin ze zijn hele geschiedenis, zijn jeugd en psychologie uitpluist. Dat is iets wat we niet met de daders van de aanslagen in Parijs doen. Daar draait het nooit om psychologie of hun jeugd en doen we eigenlijk net alsof zij geen echte mensen zijn. Dan gaat het alleen om terrorisme, islam, extremisme. Maar natuurlijk moeten we ook bij hen dieper op de materie ingaan, en uiteraard vinden we dan dezelfde patronen. Ze voelen zich niet verantwoordelijk voor deze maatschappij, ze voelen zich uitgesloten, verbannen. Olivier Roy, een Franse wetenschapper, houdt zich al tientallen jaren met het onderwerp bezig en ziet dezelfde patronen bij alle verschillende vormen van terrorisme in de wereld. Het heeft niks met religie te maken, maar veel meer met rebellie. En bovendien, veel van de gastjes die naar Syrië vertrekken hebben boeken als Islam for Dummies bij zich.’

Je ziet dus vooral veel overeenkomsten tussen Anders Breivik en jonge mensen die naar Syrië trekken?

‘Ja, heel erg. Het zou onmogelijk moeten zijn voor iemand om honderd mensen te doden – dat ís onmogelijk. Toch doen ze het. Wat is daar voor nodig geweest? Dat is hetzelfde bij Breivik als bij hen: het ontbrak hen aan een identiteit. Als je je bij IS aansluit, is er niemand die zich druk maakt om je verleden, om wat voor loser je was. En opeens stap je een groter verhaal binnen, hoor je ergens bij, krijg je een missie. Zo ging dat ook met het nazisme. En dat is allemaal fantastisch als je twintig bent en je fucked up voelt. Maar weet je, dit zijn eigenlijk zaken waarover je moet schrijven in plaats van spreken.’

Tekst: Robin Kemper

Lees het complete interview op Blendle