Europa is een ziek continent

"Een referendum zal bij bij ons ook tot uittreding zal leiden. De groeiende weerzin tegen vreemdelingen, elitaire bestuurders en intellectuelen is ontembaar..."

Na de Brexit van het Verenigd Koninkrijk zijn veel ogen op Nederland gericht. Ook bij ons is er een enorme aversie tegen de Europese Unie, een log en onoverzichtelijk orgaan, dat nog maar op weinig sympathie op het continent kan rekenen. Sterker nog, wie de opmars van de PVV bekijkt, in combinatie met het referendum over Oekraïne, weet dat een volksstemming bij ons zal uitpakken in het voordeel van de mensen die anti-elite en anti-migranten zijn.

Ja, want hoewel er reeds duizenden analyses zijn gemaakt over waarom veel burgers de Europese Unie verwerpen, keert altijd in elk interview en verslag één factor terug: de buitenlanders die massaal zijn uitgewaaierd over West-Europa en hier koelbloedig onze banen afpakken, of anders wel de sociale zekerheden misbruiken, met alle gevolgen van dien.

Er zijn veel legitieme argumenten op te werpen voor het herinrichten van de Europese Unie, van wereldvreemde politici die louter hun eigen doel dienen tot het eindeloze reanimeren van een zwakke broeder als Griekenland, maar het zijn toch vooral onderwerpen als de ‘tsunami van asielzoekers’ en ‘de toetreding van Turkije’ die mensen boos en activistisch maken.

Dat is ook de enige verklaring voor het feit dat veel burgers die vroeger nooit politiek actief waren zich tegenwoordig plotseling massaal bij een stembureau melden, teneinde het gevoel in hun onderbuik ook electoraal met anderen te delen. Dit is natuurlijk niet verboden, het is een democratisch recht, maar hun sentiment wordt extra uitvergroot als andere groepen zich passief opstellen, of gewoon afgestompt raken door alle activisten, uit welke hoek dan ook.

Want wie inzoomt op de partijen die tegen de Europese Unie strijden, komt niet alleen in (extreem)rechtse hoek terecht, zoals hierboven beschreven, maar ziet ook dat uiterst links zich tegen het wankele statenverband in Brussel heeft gekeerd. Zij worden vooral gedreven door het idee dat we onze soevereiniteit verliezen, daarom willen ze een andere commissie die zelf niks bedenkt: het nieuwe orgaan zou alleen besluiten van de lidstaten moeten uitvoeren.

Lees ook: Britten willen Europa uit; alles over de Brexit

Hoewel deze laatste groep weliswaar niet door xenofobie wordt gedreven, vindt hun boodschap wel gehoor bij lieden die tegen de veranderde samenstelling van de bevolking is.

Het zijn kortom gouden tijden voor populisten. En normaal gesproken zou dat geen probleem moeten vormen, alleen zien we nu al in het Verenigd Koninkrijk dat veel rechtse leiders heel kundig een volk kunnen bespelen, maar minder goed hebben nagedacht over de gevolgen van hun succes.

De Schotten stemden bijvoorbeeld overtuigend voor een langer verblijf in de Europese Unie en dreigen nu met een eigen referendum, zodat ze alsnog onderdeel mogen uitmaken van de organisatie in Brussel. Deze beslissing zal voor een grote crisis op het eiland zorgen.

In Nederland zullen rechtse politici en activisten moeiteloos de bezorgde burger mobiliseren. Hoewel veel mensen nog niet overtuigd zijn, twijfel ik niet aan het feit dat een dergelijk referendum bij ons uiteindelijk ook tot uittreding zal leiden. De groeiende weerzin tegen vreemdelingen, elitaire bestuurders en intellectuelen is ontembaar. En misschien is het ontmantelen van de Europese Unie in zijn huidige staat helemaal geen gek plan. Alleen moet er wel een alternatief komen.

We kunnen niet terug naar de situatie dat elk land zich autonoom gaat opstellen, met het figuurlijke hek langs de grenzen. Helaas denken populisten hier zelden over na. Ze zijn alleen uit op macht en destabilisatie. De gevolgen hiervan stemmen somber. Europa is een ziek continent. En het ergste moet nog komen.

Özcan Akyol