Voor, tegen of thuisblijven? Dit zijn de argumenten

U wordt vandaag verwacht in het stemhokje met een weloverwogen mening over het associatieverdrag met Oekraïne. Heeft u die nog niet? Geen nood! Nieuwe Revu helpt.

Niet alleen andere media, maar ook vakbonden en politieke partijen zullen met jaloezie toegekeken hebben hoe GeenStijl zijn achterban weer met succes wist te mobiliseren. In 2004 kregen ze het voor elkaar een Doritos-smaakje naar zich vernoemd te krijgen, zeven jaar geleden toverde het weblog een omroepvereniging uit z'n mouw en afgelopen september werd die prestatie van formaat nog eens overtroffen toen bleek dat er ruim 450.000 Nederlanders hun handtekening hadden gezet voor GeenPeil. Er waren 'slechts' 300.000 nodig om een referendum over het associatieverdrag tussen de Europese Unie (EU) en Oekraïne in het leven te roepen.

Lees ook: Bekend Nederland geeft stemadvies over het Oekraïne-referendum

Mooie actie. Maar dit betekent alleen wel dat u inmiddels een stempas op de deurmat heeft zien liggen en over enkele dagen verwacht wordt een mening te hebben over dat associatieverdrag. En laten we eerlijk zijn, niemand heeft dat verdrag van ruim 300 pagina's gelezen. Niet dat we doorgaans bij verkiezingen daadwerkelijk partijprogramma's doorploeteren, maar dan is er tenminste nog de StemWijzer. Nu niet, want de mensen van StemWijzer waren te laat met hun subsidie-aanvraag. Dan heeft die man van de 100.000 wc-rollen met teksten uit het verdrag liet maken (en 50.000 euro pakte!) het slimmer aangepakt. Overigens is er wel een Kieskompas over het referendum, maar dat werpt steeds opnieuw varianten van dezelfde drie stellingen op waar je meer dan een beetje voorkennis voor nodig hebt. 'Door het verdrag zal het conflict tussen Rusland en Oekraïne erger worden.' 'Het verdrag met Oekraïne is slecht voor de Nederlandse economie.' Weet ik veel, daar probeer ik juist achter te komen.

Sowieso lijkt dat hele referendum vooral een rechts onderonsje. De PVV is tegen en op sociale media zijn de HEMA-boycottende, pro-Zwarte Piet roeptoeterts van Geert Wilders vrij aanwezig met Nederlandse vlaggetjes. Nu zegt u natuurlijk: ja, maar de SP is ook tegen en zij zijn links. Maar die socialisten hebben het internationalisme nooit echt begrepen en jumpen direct op de bandwagon als er iets tégen Brussel op touw is gezet. Alles om de stiekem best wel behoudende achterban te weerhouden om naar de PVV over te stappen. Tegelijkertijd wordt het vóór-kamp aangevoerd door Joshua Livestro, een conservatieve VVD'er die enorm kickt op import en export. De vraag lijkt: bent u nationalist of vrije marktfetisjist?

Wat te doen?! Als steuntje in aanloop naar deze grote dag verzamelde Nieuwe Revu al uw opties, voorzien van wat argumenten.

Tegen

Spoiler alert: als u niets moet hebben van de Europese Unie, of haar huidige koers, dan kunt u het best gewoon tegen het verdrag stemmen. In 2005 werd dit geluid keihard genegeerd. Toen stemde 61,6 procent van de Nederlandse kiezers tegen de Europese grondwet die er vervolgens toch gewoon kwam. Bent u tegen Brussel, dan ook tegen dit associatieverdrag. Uw wraak zal 6 april zoet zijn.

Eigenlijk gaat het dus niet eens per se om dit specifieke verdrag. 'De kwestie is dat de voortrazende trein Europa maar geen halt geroepen kan worden. Het gaat maar door, er moeten ook steeds meer landen bijkomen. Terwijl we de bestaande landen er met moeite bij kunnen houden, met heel veel geld. Echt democratisch gebeurt het allemaal niet in Brussel. En nu is het zover dat we een associatieverdrag gaan tekenen met een land dat in burgeroorlog is. Waar overigens ook nog tweehonderd van onze landgenoten uit de lucht zijn geschoten. Ik denk niet echt dat dat per definitie een goede aanvulling is voor de toch al niet goede situatie in de EU.' Zo vatte Jan Roos vorig jaar bij Pauw zijn motivatie voor het referendum samen.

Maar stel dat je niet per se tegen de EU bent, wat is er dan zo verwerpelijk aan dit verdrag? Het neoliberale karakter natuurlijk! Alles draait om handel, vrije markt, privatiseren, concurrentie. Oekraïne wordt geleidelijk geïntegreerd in de interne markt van Europa, die een race to the bottom is. Het kapitalisme in z'n meest destructieve vorm. Dit wordt altijd verkocht als 'goed voor de Nederlandse economie', maar komt doorgaans vooral de types ten goede die het toch al niet verkeerd hebben. Vervolgens staan wel het loon en de arbeidsrechten van jan met de pet onder druk. Want in Oekraïne hebben ze nog niet zo veel sociale verworvenheden. Er zou daar zelfs nog kinderarbeid zijn. En stel dat je je bekommert om dierenrechten; dan wil je niet weten hoe ze daar omgaan met slachtkippen.

Daarnaast is Oekraïne nogal corrupt. 'We gaan niet de multinationals en oligarchen belonen met dit verdrag,' sprak Emile Roemer bij Nieuwsuur. Het verdrag opent namelijk de deuren voor financiële steun van de EU aan Oekraïne. Om de economie een beetje op pijl te houden. Volgens de SP-leider hebben we het dan over miljarden. Een duur grapje, en dat geld kan zomaar eens in de zakken van foute figuren belanden.

Ook vervelend: we mengen ons in een geopolitiek conflict tussen het Westen en Rusland. Koude Oorlog voorbij? Haha, dacht het niet. Dit associatieverdrag is een middelvinger naar Vladimir Poetin. Nu vinden we hem allemaal een enorme James Bond-schurk, maar iedereen die House of Cards kijkt, weet dat politiek op het hoogste niveau enorm complex is. Waarom een conflict op scherp zetten als het niet eens duidelijk is wat het ons oplevert? Zijn tegenstanders van het verdrag daarom vriendjes van Poetin? De Russische leider zal ongetwijfeld in zijn vuistje lachen als Nederland het verdrag torpedeert, maar daar staat volgens het nee-kamp tegenover dat een harde kern van de pro-Westerse Oekraïners ook geen leuke figuren zijn. Neo-nazi's zelfs.

Waar de tegenstanders echt, écht bang voor zijn, is dat Oekraïne via dit verdrag stappen zet naar het lidmaatschap van de alsmaar uitdijende Europese Unie. Dat wil de regering in Kiev namelijk graag, ook al wordt er in het verdrag geen woord over gerept. Maar, je weet maar nooit.

Tegenstemmen is dé noodrem, een stok tussen de spaken, voor deze Europese Unie.

Voor

Het is bizar dat de voorstanders het maar niet voor elkaar krijgen met argumenten te komen die een beetje aanslaan. Neem Jean-Claude Juncker die waarschuwde voor een 'grote continentale crisis' bij een Nederlands 'nee'. Dat soort bangmakerij werkt alleen maar averechts.

Waarom dan wel ja stemmen op 6 april? Misschien bent u wel zo'n fervent neoliberaal die niet kan wachten om Oekraïense staatsbedrijven op te kopen zodra ze geliberaliseerd worden. Of misschien hebt u een slaapkamer over en kunt u niet wachten op al die Oekraïense couchsurf-meisjes die straks zonder visum mogen komen backpacken in Nederland.

Zijn er ook serieuze argumenten? Ongetwijfeld! Wellicht mensenrechten. Als er één ding goed is aan Europa, dan is het dat we dankzij Spinoza en Voltaire toch inmiddels wel met ruime voorsprong het meest beschaafde continent van de wereld zijn. In Nederland liepen we zelfs helemaal voorop met bijvoorbeeld het homohuwelijk. Met dit associatieverdrag ondertekent Oekraïne ook een heel stel mensenrechten die wij vanzelfsprekend vinden. Leuk voor bijvoorbeeld de LGBT-gemeenschap aldaar.

Lees ook: De bedorven stemming (column Leon Verdonschot)

Dat de vóór-argumenten verder een beetje duf zijn, komt omdat het verdrag niet zo heel bijzonder is. En dat is misschien ook wel de belangrijkste reden om ja te zeggen. Dit soort verdragen sloot de EU eerder al met Chili, Zuid-Afrika, Israël en de Palestijnse gebieden. Allemaal landen die nooit lid zullen worden van de unie.

Daarnaast zeggen de voorstanders dat het verdrag erg goed is voor de Oekraïners zelf. De nee-stemmers hebben gelijk als ze zeggen dat het land corrupt is, dat de arbeids- en mensenrechten er vrijwel non-existent zijn. Daarom zijn ze juist vóór dit verdrag. Gun die 45 miljoen mensen daar de vrijheid die wij hebben. Wees een goed mens. Probeer het eens. Doorbreek de negatieve spiraal.

En stel dat Oekraïne vervolgens ook ooit nog eens lid wordt, so what? Alle Menschen werden Brüder! Die natiestaat waar sommigen zich zo angstvallig aan vastklampen is een vrij modern bedenksel met een op z'n zachts gezegd nogal problematische jeugd achter de rug. Doe mee met de toekomst! Ontworstelt u aan de door de Staat kunstmatig gefabriceerde en opgelegde identiteit. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was ook een soort EU. Samenwerken is mooi. En, zoals Frans Timmermans al zei, het enige alternatief voor de EU is oorlog. Bangmakerij? Nee, historisch besef. De EU is geen garantie voor vrede, maar wel de beste kans erop.

We sluiten dit kopje af met een frase uit het lijflied van de SP, uit de tijd dat ze daar nog niet bang waren voor Wilders: 'Het rijke Westen is geen eiland, en Europa is geen fort. En wie bang is voor wat vreemd is, doet vooral zichzelf tekort.'

Thuisblijven

U kunt ook gewoon thuisblijven. Omdat u helemaal geen zin hebt om naar buiten te gaan, misschien is het wel slecht weer. Of misschien bent u niet per se vóór, maar hebt u een hekel aan enerzijds die zelfbenoemde 'verzetsheld' die heel erg hard roept dat hij een intellectueel is en opgewonden raakt van piano's, anderzijds de man die met een kapmes hangjongeren te lijf gaat in Amsterdamse buitenwijken. Laat staan die mafkezen van VNL die dachten dat Bram Moszkowicz een goede lijsttrekker zou zijn, of zo'n Nigel Farage.

En stel u bent wel vóór, dan kan thuisblijven beter zijn dan stemmen. Als het referendum de opkomst van 30 procent niet haalt, is de uitslag niet geldig. De tegen-stemmers zullen ongetwijfeld wel naar het stemhokje gaan, maar wellicht zijn ze met te weinig. Een digitale handtekening zetten is één ding, er voor naar een stemlokaal gaan een tweede.

Maar als u zo denkt, dan bent u een schande voor de democratische samenleving. Niet stemmen uit rancune of om volksraadpleging te saboteren is zwak. Heel zwak.

Blanco

Een best wel originele, lekker elitaire optie is blanco stemmen. U vindt dat zo'n associatieverdrag veel te complex is om aan het gepeupel voor te leggen. Daar hebben we toch immers een volksvertegenwoordiging voor? En omdat u dát principieel vindt, maar niet zo kleinzielig bent om dan maar thuis te blijven, daarom stemt u blanco.

Blanco stemmen is ook een optie voor als u naar dit stukje proza nog altijd geen idee heeft wat u moet stemmen, maar toch wil stemmen omdat het uw democratische plicht is, of omdat ze bij uw lokale stemlokaal echte merk-drop (niet die Euroshopper-troep) serveren.

Ongeldig

Voor mensen die het gevoel hebben dat hun ene stem er toch niet toe doet aan het eind van de avond, is een ongeldige stem nog een aardig alternatief. Dat is op een stembiljet met twee vakjes nauwelijks mogelijk, dus het wel doen is een behoorlijke prestatie. Als de officiële uitslag bekend wordt, kun je mooi gniffelen dat jij een van die oetlullen bent. Hoe je ongeldig stemt? Doe bijvoorbeeld zoals D66'er Willem Cool die als Statenlid zijn kostbare stem voor de Eerste Kamer verknalde door niet met het rode potlood, maar een ordinaire balpen het bolletje vol te krassen. Je kunt ook ongeldig stemmen door met het rode potlood een boodschap op het stembiljet achter te laten ('vuile zakkenvullers!') of een tekening (een mooi anarchistensymbool bijvoorbeeld). Of door zowel het voor- als tegenvakje in te kleuren. Je springt in ieder geval uit de massa.

Tekst: Marijn Schrijver